Wstęp (w. 1-4a)
Pierwszym rokiem panowania Dariusza może być rok, kiedy zaczęły
się rządy perskie w Babilonie; a więc 537 p.n.e. (upadek Babilonu) lub 538/9 p.n.e.
(pierwszy pełny rok panowania Dariusza).
Daniel miał wizję w poprzednich rozdziałach, wie więc, co
będzie się działo. Daniel czyta Słowo Boże, i na podstawie tego, modli się do
Boga (por. Hebr. 1:1-4; 2 Tym. 3:14-16).
Przeczytał w Księdze Jeremiasza, że wygnanie jest karą
Bożą za grzechy Izraela (Jer. 25:12-14). Jeremiasz też zapowiadał koniec okresu
kary po upłynięciu siedemdziesięciu lat (Jer. 29:10). Jeremiasz umarł
prawdopodobnie już kilkadziesiąt lat wcześniej w Egipcie, ale jego pisma dotarły
do Babilonu.
Nebukadnesar wyprowadził pierwszą grupę Izraelitów w roku
605 p.n.e., co znaczy, że w pierwszym roku Dariusza upłynęło 67 lat od tego
wydarzenia. Daniel chce wiedzieć, kiedy nastąpi koniec wygnania, który powinien
już być blisko.
Każdego siódmego roku ziemia powinna odpocząć, mieć swój
szabat (Ks. Kapł. / III Mojż. 26:33-34, 40-45). Z drugiej Księgi Kronik wynika,
że Izrael nie czynił tego i za to wygnanie miało trwać siedemdziesiąt lat, aby
ziemia mogła w końcu otrzymać odpoczynek, zagwarantowany przez Prawo Boże (2
Chronik 36:19-21; por.).(Okres od króla Dawida do wygnania wynosi ok. 490, co
stanowi dokładnie 70 razy rok szabatowy.)
Przymierze i wyznanie grzechów (w. 4b-14)
Modlitwa à Ks. Powt. Prawa à Księga przymierzowa: obietnice i warunki.
Bóg objawił zasady przymierza: Jeśli lud Boży będzie
posłuszny, Bóg go pobłogosławi (Powt. Prawa / V Mojż. 28:1-14). Ale jeśli lud
Boży będzie nieposłuszny i grzeszny, nastąpi przekleństwo, Bóg go ukarze. Księga
Powt. Prawa wskazuje już na wygnanie babilońskie, jako karę za grzech (Powt.
Prawa / V Mojż. 28:64-68; por też Ks. Kapłańska / III Mojż. 26:27-45).
Ks. Powt. Prawa / V Mojżeszowa jest właściwie jednym długim
kazaniem Mojżesza do ludu Izraela, opisującym charakter przymierza. Całą Księgę
można podzielić w następujący sposób:
-
Wstęp (1:1-5): przedstawia
dwie partie, zawierające przymierze: Bóg i Izrael.
-
Historyczny przegląd
(1:9-3:27) opisujący historię relacji miedzy Bogiem a Izraelem; co uczynił Bóg i
co czynił Izrael.
-
Nadanie prawa
(4:1-26:19), czyli obowiązki obu stron związane z przymierzem. Należy zwrócić
uwagę na to, że Bóg dopiero daje swoje Prawo po tym, kiedy ustanawia relację
(przymierze) ze swym ludem. Prawo Boże jest dane w kontekście relacji i łaski (Ja
jestem Pan, który wyprowadził…).
-
Wynagrodzenie i konsekwencja
(27:1-28:68); posłuszeństwo będzie wynagrodzone błogosławieństwem, brak
posłuszeństwa, czyli przekroczenie Prawa Bożego, skutkuje przekleństwem.
Wygnanie Izraela jest karą za brak posłuszeństwa.
-
Świadectwo (30:19-20);
stworzenie jest świadkiem przymierza.
-
Przegląd i zachowanie
tekstu (31:9-13); spojrzenie w przyszłość.
Przymierze wyjaśnia, dlaczego Izrael teraz cierpi na
wygnaniu (Ks. Powt. Prawo 28:64-68), ale również informuje, że odnowienie jest
możliwe, pod warunliem nawrócenia się i upamiętania (Ks. Powt. Prawa 30:1-10; 1
Królewski 8:33-34; 46-51).
Daniel zwraca się do Boga na podstawie relacji, która
istnieje w przymierzu. Mimo grzechu Izraela, przymierze nadal istnieje.
W Jezusie Chrystusie mamy nowe przymierze (Jer. 31:31-34;
Mat. 26:26-30). Nowe przymierze stanowi dyskontynuację, ponieważ z powodu
grzechów ludzi, którzy nie trzymali się warunków przymierza (Prawa Bożego)
potrzebne jest nowe przymierze.
Jednocześnie nowe przymierze stanowi także kontynuację,
ponieważ Jezus spełnia warunki starego przymierza.
Należy pamiętać, że w Starym Testamencie nie czytamy, że
człowiek jest zbawiony przez uczynki, przez trzymanie się Prawa. Bóg zbawił
Izrael zanim otrzymali Prawo. Także w Starym Testamencie nawrócenie się
znajduje się w centrum wiary (Mark 1:15).
Zbawienie nastąpi nie na podstawie naszego nawrócenia lub
posłuszeństwa, lecz na podstawie dzieła Chrystusa, w którym mamy udział poprzez
nawrócenie się i wiarę.
Daniel rozumie, jak ważne jest nawrócenie się i żałowanie
grzechów. Wyraża smutek według Boga (2 Kor. 7:10), ponieważ grzech oznacza
zerwanie relacji ze Stwórcą.
Modlitwa Daniela jest modlitwą wstawienniczą za naród
izraelski. Daniel wyznaje, że on i cały Izrael zgrzeszył. Nie ma wytłumaczenia,
nie ma usprawiedliwienia, są winni i zasłużyli na karę.
Jednocześnie Daniel wyznaje miłosierdzie i wierność Bożą,
która stanowi wielki kontrast z niewiernością i grzesznością ludu. Bóg w swoim
miłosierdziu ciągle wysyłał proroków, aby ostrzegać i przyprowadzić lud z
powrotem, ale Izrael nie chciał słuchać, lecz wybrał drogę nieposłuszeństwa.
Nasze modlitwy zawsze powinny zawierać wyznanie grzechów.
Powinniśmy poniżyć się wobec Boga, gdyż On jest wierny i sprawiedliwy, a my takimi
nie jesteśmy. Wyznajemy jak Daniel, że Bóg ma rację, Jego Słowo jest
sprawiedliwe, tak jak On sam jest sprawiedliwy. Dlatego kara jest słuszna i nie
mamy prawa skarżyć się z powodu cierpienia, które jest spowodowane przez
grzech. Często oskarżamy Boga za cierpienie ludzi i uważamy, że Bóg powinien
coś uczynić. „Jeżeli Bóg jest, dlaczego nic nie czyni, dlaczego są wojny,
itd.”. To fałszywe oskarżenia, Bóg nie jest odpowiedzialny za cierpienie, lecz
my sami. Dopóki oskarżamy Boga, nie ma możliwości zbawienia, najpierw musimy
się upokorzyć i nawrócić, uznać, jaka jest prawda, dokładnie jak to zrobił Daniel.
Grzech powoduje zawsze cierpienie, ale nawrócenie się powoduje
odnowienie, wyzwolenie i wybawienie.
Tylko, gdy tak stoimy przed Bogiem, wyznając i uznając,
Kim on jest, i kim my jesteśmy, pozwalamy Bogu działać w naszym życiu i pozwalamy
na oczyszczenie i zbawienie.
Błaganie o miłosierdzie (w. 15-19)
Daniel błaga o wybawienie, nie dla własnego komfortu. Bóg
nie zbawia ludzi, ponieważ nam się tak podoba, lub abyśmy lepiej żyli. Bóg
zbawia ze względu na siebie. Ponieważ On jest sprawiedliwy, miłosierny i zbawiający.
Bóg zbawia, ponieważ przez to zostaje pochwalone i uwielbione Jego Święte Imię.
Nie mamy prawa prosić o przebaczenie naszych grzechów,
ale mimo to, Bóg chce, abyśmy o to prosili, i On chce nam przebaczyć i zbawić
nas, ponieważ jest łaskawy. Bóg zbawia ze względu na siebie.
Tak samo jak Bóg wybawił Izraela z Egiptu ze względu na
swoje imię, tak samo chce wybawić Izrael z Babilonu i chce w Chrystusie wybawić
nas z grzechu (Izajasz 40:3-5; Ozeasza 2:14-15).
Jest to bardzo trudnym do zaakceptowania, ponieważ
oznacza, że nic z nas nie zostaje, nie mamy nic, kompletnie nic, na co możemy
się odwołać, tylko możemy liczyć na łaskę Bożą. Jest to konfrontujące a
człowiek się buntuje. Ale tylko, jeśli się nawrócimy, co oznacza skruchę,
poniżenie się wobec Stwórcy, przeciw Któremu zgrzeszyliśmy, tylko wtedy możemy
otrzymać zbawienie.
Proroctwo dotyczące 70 tygodni (w. 20-27)
Daniel zaczął modlić się po przeczytaniu z ks. Jeremiasza
o 70 latach wygnania.
Jako reakcję na jego modlitwę, jeszcze zanim ją zakończył,
Bóg wysłał anioła Gabriela w celu dalszego wyjaśnienia.
To było niezbedne, ponieważ potrzeba więcej niż powrót do
kraju po odbyciu 70 lat kary. Izrael nadal jest grzeszny i nieposłuszny, tak
jak każdy człowiek. Potrzebne jest coś całkiem nowego.
Gabriel wyjaśnia, że okres nie dotyczy siedemdziesięciu
lat, lecz siedemdziesięciu tygodni
(w. 24). Problem w tym, że w hebrajskim tekście nie występuje wyraz tydzień. Dosłownie napisane jest: siedemdziesiąt siódemek. Może to
oznaczać wszystko: 70 dni, tygodni, miesięcy, lat, wieków. Zazwyczaj wyraz
siódemka jest interpretowany, jako tydzień, ale nie jest to jedyne lub
najważniejsze znaczenie, oznacza po prostu siódemkę w sensie siedem …
Przed końcem tych siedemdziesięciu siódemek sześć spraw
ma zostać wykonanych dla Izraela (w. 24):
- Dopełni się zbrodnia, lub też można tłumaczyć bunt;
- Przypieczętowany będzie grzech; chyba najlepiej tłumaczyć, jako zlikwidowany
będzie grzech. Chrystus sam będzie ukarany za grzechy Izraela, w Nim Bóg
sam oczyści Izrael z grzechu (Ez. 37:23; Zach. 5; Rz. 11:20-27).
- Zmazanie winy; jest to terminologia kultu świątynnego, dosłownie oznacza: zakryć. Tylko Bóg może zmazać winy, aby już ich nie było (Zach.
3:8-9)..
- Przywrócona będzie
wieczna sprawiedliwość; Prorocy wielokrotnie
mówili o mesjańskim Królestwie pokoju (Iz. 11:1-5; Jer. 23:5-6 i inne)
- Potwierdzi się widzenie
i prorok (dosł.: zapieczętowanie widzenia). Wiele proroctw
już zostało spełnionych, ale w czasie Daniela wiele jeszcze czekało na
spełnienie w Mesjaszu Jezusie Chrystusie. Potwierdzenie oznacza też oznakowanie,
jako autentyczne; to, co Daniel widzi i słyszy jest Prawdą Bożą.
- Namaszczenie
Najświętszego. Wyraz Najświętszy jest tym samym wyrazem, który oznaczał
najświętsze miejsce w świątyni, gdzie najwyższy kapłan mógł wejść tylko raz w
roku. Przybytek i wszystkie przedmioty w nim miały zostać namaszczone zanim
można było je używać (Ks. Wyjścia / II Mojż. 30:26-29; 40:9-11). Świątynia
zostaje wkrótce odbudowana (519 p.n.e.) a po zbezczeszczeniu przez Antiocha IV
znowu zostaje oczyszczona i na nowo namaszczona. Nie chodzi tu o ludzi czy o
Mesjasza.
Należy pamiętać, że chodzi o Izrael i o Jeruzalem (twój lud, twoje miasto, w. 24a), nie o
świat lub o Kościół. To jest wszystko, co Bóg uczyni zanim skończy się siedem siódemek.
Chronologia – możliwe interpretacje
Wielu biblistów próbowało wyliczyć i określić, jakie jest
znaczenie siedemdziesięciu siódemek w świetle historii.
Można by interpretować w sposób następujący:
Proroctwo Jeremiasza ma miejsce ok. 605 p.n.e., kiedy
pierwsza grupa Żydów zostaje wyprowadzona na wygnanie. Cyrus, nazwany przez
Izajasza pomazańcem (czyli mesjaszem, Iz. 45:1) zostaje królem w roku 556
p.n.e., 49 (7x7) lat po rozpoczęciu wygnania, czyli pierwsze siedem siódemek.
W roku 536 p.n.e. (69 lat po pierwszym wyprowadzeniu) Cyrus
wydaje edykt pozwalający Żydom powrót do ich kraju.
Zabicie ostatniego najwyższego kapłana Oniasza (podczas
prześladowania przez Antiocha IV) ma miejsce w roku 171 p.n.e., co jest 443 lat
(62 siódemek) od proroctwa Jeremiasza.
Od proroctwa Jeremiasza do nowo poświęcenia świątyni (164
p.n.e.) minęło 441 lat, co równa się 63 x 7 (w. 27: jeden tydzień jest 63 tygodniem).
Inni tak obliczają, że koniec okresu 62 siódemek przypada
w czasach życia Jezusa. Zabicie dotyczy wtedy ukrzyżowania Mesjasza Jezusa
Chrystusa, co powoduje, że kult ofiarny nie jest już potrzebny. Lub inny
wariant, który umieszcza koniec kultu ofiarnego w roku 70, kiedy Rzymianie
niszczą Jeruzalem, i przywódcy Rzymian wkraczają do świątyni.
Problemem ze wszystkimi obliczeniami i interpretacjami
jest, że żadne nie maja pełnej jasności. Zawsze istnieje problem z
dokładnością, a żadne możliwe interpretacje liczb nie zgadzają się dokładnie,
tylko mniej więcej.
Innym problemem jest pytanie, kiedy dokładnie zaczyna się
okres 70 siódemek: czy jest to rok 605 p.n.e., kiedy pierwsi Żydzi zostali
wyprowadzeni, czy jest to 587 p.n.e., kiedy Nebukadnesar zniszczył świątynię?
Czy raczej należy wybrać rok 538 p.n.e., kiedy Cyrus
pozwolił Żydom wrócić (490 później jest 48 p.n.e.). Czy może dekret
Artakserksesa z roku 458 p.n.e. (Ezdr. 7:12-26); 490 lat później - dokładnie
rok 33 n.e. (Należy pamiętać, że rok 0 nie istniał). Przyjście Namaszczonego
(w. 25) oznacza wtedy Jezusa Chrystusa.
Jeszcze inna możliwość to początkiem 70 siódemek byłby
rok 445 p.n.e., kiedy Artakserkses dał Nehemiaszowi listy, pozwalające mu
odbudować Jeruzalem (Neh. 2:1-8), ale wtedy 490 lat później jest rok 46 n.e.,
ale jeśli liczymy w latach księżycowych a nie solarnych, dojdziemy do roku 32
lub 33 n.e.
Trudno jest zdecydować się na jedną z tych opcji,
ponieważ żadna nie posiada decydujących argumentów.
Ogólnie problemem z różnymi interpretacjami jest to, że
traktują te liczby, jako ścisłą chronologię wydarzeń. Jednak Księga Daniela nie
podaje ścisłej chronologii, lecz chronografię; stylizowany schemat historii,
który interpretuje historię z Bożej perspektywy. W Biblii często obliczenia dotyczące
lat nie są koniecznie matematycznie dokładne w sposób jak przyjmujemy to w XXI
wieku.
Dalsze wyjaśnienia Gabriela
Całość siedemdziesięciu siódemek jest podzielony na trzy
okresy:
- pierwsza siódemka (w. 24-25a)
- następne 62 siódemek (w. 25a-26)
- ostatnia siódemka (w. 27)
Pierwszy i drugi okres traktowane są, jako jedność i
obejmują okres od końca wygnania do przyjścia Pomazańca.
Objawi się słowo - hebrajski wyraz oznacza dekret lub
proklamację królewską. Może to oznaczać słowo od Pana, które głosi, że Izrael
może wrócić i odbudować Jeruzalem (Jer. 25:12; 29:10; 30:18-22; 31:38-40). Może
też wskazywać na dekret Cyrusa w 539 p.n.e., (Ezdr. 1-2; Iz. 45:1), lub dekret
Dariusza w 521 p.n.e., (Ezdr. 6:1-12), albo dekret Artakserksesa w 458 p.n.e.
(Ezdr. 7:12-26).
Pomazaniec-Książę - może oznaczać pogańskiego króla,
Cyrusa, który został tak nazwany przez Izajasza (45:1), ale bardziej logicznym
jest, że wskazuje na izraelskiego przywódcę. Może oznaczać księcia, ale też
(najwyższego) kapłana.
Może to być Zorobabel lub Jozue, którzy są nazwani
pomazańcami (Zach. 4:14). Zorobabel był królem Judy, który przyprowadził
pierwszą grupę Żydów z powrotem do Izraela na podstawie dekretu Cyrusa (Ag.
1:1; Ezdr. 2:2; 3:2; Neh. 7:7; 12:1; Ag. 1:1, 12-14). Razem z nim wrócił
najwyższy kapłan Jozue.
W tym wersecie trudno ustalić właściwy tekst (zawiera
problem tekst krytyczny), w. 25 brzmi
dosłownie: aż do Pomazańca-Księcia jest siedem tygodni i
sześćdziesiąt dwa tygodnie…
Po odbudowaniu świątyni upływa okres sześćdziesięciu dwu
tygodni, po którym następuje okres prześladowań.
Pomazaniec będzie zabity, co może oznaczać zabicie
najwyższego kapłana Oniasza III w 171 p.n.e. Od tego momentu nastąpi najgorszy
okres prześladowań przez Antiocha IV, obszernie opisany w apokryficznych
księgach Machabejskich (1 Mach. 1-4 i 2 Mach 4-5).
Lud księcia, który wkroczy (dosł. książę, który
wkroczy, zniszczy lud) może wtedy wskazywać na następcę Oniasza, Jazona, który
był nielegalnym najwyższym kapłanem, mianowanym przez Antiocha IV. Jazon
niszczył i był skorumpowany. Czasownik tłumaczony jako wkroczyć oznacza wkroczenie z gwałtem, w taki sposób jak wkracza armia.
Potem nadejdzie jego koniec w powodzi -
nie jest wiadomym jak trzeba to rozumieć, jedyne co jest jasne, że
będzie to jak powódź.
Następnie ktoś zwarze
ścisłe przymierze (w. 27). Z tekstu nie wynika, kto zawrze przymierze.
Dalszy ciąg wersetu wskazuje na to, że prześladowania i zniszczenia jeszcze nie
kończą się, lecz raczej intensyfikują, co wyklucza możliwość, że chodzi tu o
przymierze Boga z Izraelem.
Może być przymierze między progresywnymi żydami a
poganami, czyli żydami współpracującymi z władzami greckimi w czasie Antiocha
IV, co miało miejsce i zostało opisane w 1 Mach. 1:11.
W połowie ostatniej siódemki kult świątynny zostanie
przerwany i zastąpiony przez obraz
obrzydliwości (1 Mach. 1:41-59). Gabriel używa podobnego terminu jak w rozdz.
8:13. Tekst nie zawiera wyrazu świątynia, lecz brzmi dosłownie: na skrzydłach stanie spustoszona
obrzydliwość.
Zniszczenie i prześladowanie w najstraszniejszej formie jest
kontynuowane w Jerozolimie do momentu, kiedy Bóg sam to zakończy; mimo wszystko
rządzi Bóg.
Znaczenie.
Tekst chce przekazać, że Bóg rządzi suwerennie i z całą pewnością
zakończy czas cierpienia i zła. Bóg jednak nie podaje nam wcześniej dokładnego
momentu w historii.
Najbardziej logicznym jest to, że 70 tygodni jest tym samym
okresem, który symbolizuje posąg z rozdz. 2 oraz 4 zwierzęta z rozdz. 7, co
zostaje rozwinięte w rozdz. 8 i 11. Nie chodzi przy tym o to, aby dokładnie
podać, w którym roku coś będzie się działo, lecz w ogólności.
Na końcu tego przez Boga wyznaczonego okresu, grzech
zostanie pokonany, nastąpi pojednanie z Bogiem a droga do raju (życie we
wspólnocie z Bogiem, Królestwo Boże) na nowo otwarta.
Krótko po tych wszystkich wydarzeniach rodzi się Jezus
Mesjasz, który pojedna człowieka z Bogiem i zmazuje grzech.
