Rozdział 8 stanowią dalsze wizje dot. królestw z rozdz. 2 i 7. Wiele tematów z rozdz. 7 wraca i zostają w szerszy sposób wyjaśnione. Rozdz. 8 jest bardziej konkretny niż rozdz. 7, w związku z czym, łatwiej jest ustalić, które królestwa symbolizowane są przez zwierzęta.
Jak widzieliśmy już w poprzednim rozdziale, zwierzęta w
wizjach symbolizują królestwa polityczne, przy czym królestwa mają cechy tych zwierząt.
Rozdział 8 skupia się na ostatnim rogu, który symbolizuje
wyraźnie ostrą wrogość wobec Królestwa Bożego.
Rozdział mówi o dwóch ważnych dla historii Izraela
imperiach.
Podczas rządów imperium Medyjsko-Perskiego, Izrael może
wrócić do ziemi obiecanej i odbudować świątynię w Jerozolimie.
Podczas późniejszych rządów greckich a dokładniej, pod
rządami Seleucydów, następuje prześladowanie wiernych Żydów przez króla
Antiocha IV Epifanusa.
Wstęp (w. 1-2)
Z niejasnego powodu od pierwszego wersetu tego rozdziału
tekst jest napisany znowu po hebrajsku (Dan. 2:4-7:28 jest napisany po
aramejsku).
Poprzednia wizja nastąpiła w pierwszym roku rządzenia babilońskiego
króla Belsazara, a druga wizja, kontynuująca następuje kilka lat później w
trzecim roku rządów Belsazara, co jest 551/550 p.n.e. Dziesięć lat później
nastąpi uczta opisana w rozdz. 5, która oznacza koniec imperium babilońskiego i
początek rządów medyjsko-perskich w Babilonie.
Właśnie w roku 550 perski król Cyrus wchłonął imperium
medyjskie, przez co królestwo Medów stało się częścią Imperium Perskiego.
W wizji Daniel znajduje się w mieście Suza w Elamie, znajdującym
się poza terytorium babilońskim, które staje się jedną ze stolic Imperium
Perskiego. Suza to to samo miasto, w którym dzieje się opowieść z Księgi Estery.
Baran (w. 3-4)
Pojawia się baran z dwiema różniącymi się rogami i nagle pojawia
się kozioł, który jest wyjątkowo szybki i silny. Pokonuje on barana, ale nagle
jego siła zostaje złamana (por. Ezechiela 34:17).
Jak w poprzednim rozdziale róg symbolizuje moc i władzę
króla.
Inaczej niż w poprzednim rozdziale, znaczenie zwierząt jest
w tym rozdziale bardzo jasne, ponieważ anioł Gabriel dokładnie to wyjaśnia (por.
w. 20-23).
Baran symbolizuje królestwo Medyjsko–Perskie. Ciekawym
jest, że znakiem zodiaku starożytnych Persów był baran.
Ma dwa rogi. Jeden był wcześniej, symbolizujący Królestwo
Medów, a drugi wyrósł później, ale dłuższy, symbolizujący Królestwo Persów,
które faktycznie przejęło królestwo Medów i było dominującym.
Baran bódł na
zachód, na północ i na południe (w. 4); to kierunki, w których rozwijało
się imperium Medyjsko-Perskie. Rozwijało się dynamicznie na wszystkie strony,
oprócz wschodu.
Przez okres 200 lat imperium Perskie opanowało świat i
czyniło, co chciało; nikt nie mógł przed nim uciec lub się mu przeciwstawić.
Kozioł (w. 5-8)
Nagle pojawia się od zachodu, od strony Grecji, kozioł,
który przemieszcza się tak szybko, że nawet nie dotyka ziemi.
Kozioł symbolizuje Imperium Greckie, a ten jeden róg
między oczami symbolizuje wyraźnie greckiego króla Aleksandra Macedończyka (Wielkiego),
który w błyskawicznym tempie, mianowicie w ciągu trzech lat, zdobył całe
imperium Perskie, co oznaczało wtedy cały ówczesny świat.
Na wiosnę 334 p.n.e. Aleksander Macedończyk przekroczył ze
swoją armią morze, wkroczył do Azji Mniejszej(Turcja) i zwyciężył nad Persami w
bitwie nad Granikiem.
Jesienią 333 p.n.e. Aleksander zwyciężył w bitwie pod
Issos, blisko obecnej granicy Turcji i Syrii, nad perską armią liczącą 600.000
żołnierzy, czyli pokonał znaczne większą armię niż sam posiadał.
W roku 332 p.n.e. Aleksander zdobył Egipt, gdzie Egipcjanie
powitali go, jako wyzwoliciela od Persów.
Jesienią 331 p.n.e., w bitwie pod Gaugamelą, Aleksander
Macedończyk ostatecznie zwycięża nad Persami i niszczy ich armię.
Kozioł z całą siłą i nienawiścią atakował barana (w. 7).
Od V wieku p.n.e. istniała ostra nienawiść Greków wobec Persów z powodu ataków
perskich na Grecję. Kozioł kompletnie zniszczył barana tak jak Aleksander
Macedończyk kompletnie zniszczył Imperium Perskie.
Kiedy kozioł był wielki, nagle złamał się wielki róg (w. 8). W wieku zaledwie 33 lat, Aleksander Macedończyk
w 323 p.n.e. niespodziewanie zmarł z powodu choroby. Po jego śmierci przywódcy
jego armii, tzw. diadochowie, przejęli władzę nad jego imperium. Nastąpiły
wojny tzw. diadochów skutkujące tym, że imperium zostało podzielone na cztery
części, każda pod władzą jednego z diadochów. Symbolizują ich cztery rogi, które
pojawiają się w miejscu pierwszego (w. 9).
Z tych czterech szczególnie ważne i wpływowe były
królestwo Ptolemeuszów w Egipcie i królestwo Seleucydów w Syrii.
Skutki działania Aleksandra Macedończyka były niezwykle istotne
dla Ewangelii. Przez panowanie Aleksandra, rozpowszechnił się język grecki tzw.
‘koine’, który stał się najważniejszym językiem używanym w handlu i kontaktach
międzynarodowych.
Łatwiej było przemieszczać się po świecie, i
przeprowadzić się do innych rejonów i krajów, co spowodowało, że wielu Żydów przeprowadziło
się do różnych miejsc w imperium (por. Dz. Ap. 2:9-11).
Te skutki później ułatwią rozpowszechnianie Ewangelii; wszędzie
Paweł zaczynał głosić w synagogach, a wspólny język grecki powodował, że
wszyscy mogli zrozumieć, co głosił.
Centrum władzy nie znajdowało się już na wschodzie w
Mezopotamii, lecz na zachodzie, w Grecji (potem w Rzymie).
Mały róg i jego wrogość wobec Izraela (w. 9-12)
Mały róg z rozdz. 8 może być, ale nie koniecznie, tym samym
małym rogiem z rozdz. 7.
Róg ten wychodzi z jednego z czterech rogów, które powstały
na miejscu pierwszego.
Mały róg symbolizuje Antiocha IV Epifanusa, króla Syrii z
dynastii Seleucydów, który rządził w latach 175-164 p.n.e. (Patrz: Daty, część 5, Ptolemeuszowie i Seleucydzi).
Mały róg wyrósł ku
południowi, ku wschodowi, i ku
prześlicznej ziemi (w. 9).
Przez wiele lat istniała ostra rywalizacja między Egiptem,
rządzonym przez Ptolemeuszów i Syrią, rządzoną przez Seleucydów. Antrioch IV przeprowadził
kilka wojen z Egiptem, przeważnie zwycięskich.
Antioch IV prowadził wojny ze zbuntowanymi narodami na
wschodzie, Armenią i Partią.
Antioch też kierował się ku prześlicznej ziemi, co
wskazuje na ziemie Izraela. Hebrajski tekst jest skrótowy, nie zawierający słowa
ziemia, ale w świetle całości Księgi Daniela jest jasnym, że chodzi o Izrael
(por. Dan. 11:41, gdzie użyto tego samego wyrazu w pełnej formie).
Prorok Ezechiel używa tego samego wyrazu i nazywa Izrael klejnotem wszystkich ziem (Ez. 20:6).
Wojska niebieskie (w. 10) to określenie zazwyczaj
oznacza wojska aniołów, ale może też znaczyć lud Boży, co w tym wersecie bez
wątpienia oznacza (por.: Ks. Rodzaju / I Mojż. 12:3; 15:5; Ks. Wyjścia / II
Mojż. 12:41).
Antioch IV w wyjątkowy i niespotkany dotąd straszny sposób
prześladował Izrael. W grudniu 167 p.n.e. (15 Kislew) Antioch IV wstrzymał codzienne ofiary (w. 11, po hebr.:
dosł.: regularna, ciągła ofiara) w
świątyni jerozolimskiej. Prawo Mojżeszowe nakazuje, aby w świątyni odbywał się
nieprzerwany ciągły codzienny kult ofiarny (Ks. Wyjścia/ II Mojż.
29:38-42).
Antioch IV zbezcześcił świątynię przez to, że sam, jako
poganin wszedł do niej, i to nawet do miejsca najświętszego, gdzie tylko mógł
wejść najwyższy kapłan, raz w roku. Nakazał ofiarować na ołtarzu w świątyni świnie,
co jest najgorszym zbezczeszczeniem dla Żydów. Postawił też posąg Zeusa w
świątyni oraz ołtarz poświęcony Zeusowi.
Prawda została powalona na ziemię (w. 12), co oznacza, że Antioch spalił zwoje
Tory, zawierające Prawdy Boże (por. 1 Księga Machabejska
1:56-57)
Sporo Żydów próbowało ratować siebie i kolaborowało z
władzami Antiocha IV. Wśród Żydów powstał konflikt, kto ma być najwyższym
kapłanem. Prawo Mojżeszowe określa to w wyraźny sposób (potomkowie Aarona).
Ówczesny najwyższy kapłan Oniasz III, był wierny i nie kolaborował, za co
został zamordowany przez innych Żydów w 171 p.n.e.. Kolaborujący Żydzi przekupili
Antiocha IV (z pieniędzy ze skarbca świątyni), aby przeznaczył ich faworyta na
stanowisko najwyższego kapłana. Było to ogromne przestępstwo (w. 12).
Wyglądało na to, że Antioch IV mógł czynić to, co tylko zechciał
i miał wszelką władzę na ziemi. Bóg pozwolił mu wprawdzie przez pewien czas,
ale jego czas był ograniczony.
W grudniu 164 p.n.e. miało miejsce powstanie Żydów przeciwko
Antiochowi IV, które zakończyło się powodzeniem, po czym oczyszczono świątynię
i wznowiono codzienny kult ofiarny (z tym wydarzeniem związane jest żydowskie
święto chanuka).
O wszystkich tych wydarzeniach można przeczytać w
apokryficznej Pierwszej Księdze Machabejskiej, rozdz. 1.
Słowa pocieszenia (w. 13-14)
W wersecie 13 akcja wizji nagle się zatrzymuje. W tej
chwili jeszcze nie ma żadnej nadziei, jest tylko pytanie: jak długo jeszcze, pytanie zadawane często w Psalmach, gdzie Psalmista
woła często w taki sposób do Pana (por. np. Psalm 74:9-10; 79:5; 80:5; 89:47, i
inne).
Przestępstwa spustoszenia (w. 13, por. podobne określenie obrzydliwość spustoszenia, 9:27;
11:31; 12:11) stanowi po hebrajsku grę dźwięków z tytułem Baala jako pana nieba
(brzmi po hebrajsku podobnie).
Kanaanicki bóg Baal był dla Seleucydów tym samym bogiem jak grecki najwyższy
bóg Zeus, Olympos (por. 2 Machabejski 6:2).
Liczba 2300 wieczorów i poranków (po hebrajsku
dosłownie: wieczorem, rano, dwa tysiące trzysta) jest nieco zagadkowa i
możliwe są różne interpretacje.
Może oznaczać 2300 dni, co stanowi okres ponad sześciu
lat, co mogłoby wskazywać na okres od zamordowania najwyższego kapłana w 171
p.n.e. do odnowienia świątyni w 164 p.n.e., chociaż nie jest to dokładnie taka
sama ilość dni.
Inni twierdzą, że chodzi o 1150 wieczorów (wieczorne
ofiary) + 1150 poranków (poranne ofiary), co stanowi razem 2300 ofiar a w sumie
1150 dni, co jest okresem nieco dłuższym niż trzy lata, mniej więcej okres
przerwania codziennej ofiary w latach 164-167 p.n.e.. Liczba 2300 oznacza wtedy
ilość ofiar, które nie zostały złożone. Problem w tym, że także ta liczba nie oddaje
dokładnie okresu przerwania składania ofiar. Czas zawieszenia składania ofiar: grudzień
168 do grudnia 164 p.n.e. (okres liczący dokładnie 3 lata i 10 dni = 1105 dni).
W świetle kontekstu najbardziej logiczną jest druga interpretacją.
Należy pamiętać, że konkretna, określona liczba informuje
nas przede wszystkim o tym, że jest to określony, policzony czas. Bóg ustalił
koniec czasu prześladowań, nawet najgorszy tyran na świecie może działać tylko
tyle, ile i jak długo Bóg mu na to pozwoli.
Znaczenie liczb - patrz omówienie rozdz. 9:25-27 i
12:11-12.
Wyjaśnienie Anioła Gabriela (w. 15-26)
Daniel widzi, ale nie rozumie, potrzebuje pomocy. Skoro
jest to wizja od Boga, ludzie nie są w stanie pomóc, potrzebny jest ktoś
przychodzący od Boga.
Pojawia się anioł Gabriel, któremu nakazano wyjaśnienie
znaczenia tej wizji.
Jak zawsze w Biblii, kiedy anioł pojawia się przy
człowieku, człowiek boi się i jest pełen szacunku.
Gabriel wyjaśnia, że wizja dotyczy czasu
ostatecznego (w. 17 i 19). W hebrajskim tekście czytamy dosłownie: czas
końca, co oznacza koniec
pewnego czasu/okresu. Chodzi o czas prowadzący do końca pewnej ery,
koniec pewnego okresu.
Koniec czasu wskazuje na czas spełnienia proroctwa. W
Biblii może to wskazywać na powtórne przyjście Chrystusa (por. Dan. 11:35, 40;
12:4), ale nie zawsze tak jest i nie musi koniecznie tak być (np. w Dan. 11:6 użyto
po hebrajsku tego samego wyrazu).
Znajdujemy tu też tzw. perspektywę prorocką, co oznacza, że spełnienie proroctwa
ma miejsce w historii, w tym przypadku w czasie Antiocha IV, ale ostateczne
spełnienie ma miejsce w późniejszym czasie, w czasie ostatecznym. Antioch IV
był historyczną osobą, i był jednocześnie typem antychrysta, o którym więcej
czytamy w Księdze Objawienia (Obj. 13,1-18; por. 2 Tes. 2:4)
Określenie czas gniewu (w. 19) oznacza 70 lat
wygnania Izraela, który, jak Danielowi później zostaje objawionym, trwa do czasów
Antiocha IV (por. 9:23-27). Wygnanie babilońskie jest okresem gniewu (por.
Zach. 1:12), ale nie jest tylko karą, ale też skutkiem grzechów królestw pogańskich.
Fraza pod koniec czasu gniewu (lub też można
tłumaczyć: ostatni okres czasu gniewu)
oznacza koniec królowania królestw reprezentowanych przez zwierzęta (8:23),
czyli koniec panowania zła.
Koniec prześladowania przez Antiocha IV, poświęcenie na
nowo świątyni, oznacza koniec ery prześladowań i wygnania w II wieku p.n.e. Ale
nie jest to naprawdę końcem wszelkiego prześladowania, ciągle na nowo będą
prześladowania ludu Bożego w różnych krajach świata, aż do powtórnego przejścia
Jezusa Chrystusa (por. rozdz. 12).
Koniec wersetu 19 lepiej tłumaczyć w sposób następujący: bo
dotyczy to ustalonego czasu końca, lub: bo w ustalonym czasie nastąpi
koniec. (słowa widzenie nie ma w oryginalnym tekście.)
Teraz nastąpi dokładna interpretacja wizji i znaczeń
zwierząt (patrz też omówienie w. 3-9 wyżej).
Księciem książąt (w. 25) jest Pan Bóg,
który jest wszechmogący. Antioch IV zbuntował się w straszny sposób przeciwko
Bogu, a antychryst buntuje się i atakuje samego Jezusa Chrystusa.
Antychryst zostaje zmiażdżony bez udziału ludzkiej ręki (w. 25). Antioch IV nie zginął w bitwie,
ale prawdopodobnie stał się wariatem lub bardzo poważnie zachorował.
Żaden człowiek nie byłby w stanie samodzielnie przeciwstawiać
się złu i szatanowi. Tylko Chrystus może zwyciężyć, co uczynił na krzyżu i udowodnił
przez zmartwychwstanie.
Działanie Antiocha IV oznacza bunt przeciwko samemu Bogu,
co musi spowodować jego nieunikniony upadek. Antioch IV jest symbolem każdego,
kto nie uznaje Boga, ale chce mieć innego Boga.
Wojny i prześladowania nigdy nie są po prostu skutkami
decyzji politycznych, ale mają znaczenie duchowe. Szatan chce zniszczyć lud Boży
i Królestwo Boże, a Bóg pozwala mu działać, ale tylko przez pewien czas. Jezus
Chrystus zwyciężył nad wrogiem, a na końcu czasu, On wróci i szatan zostanie
ostatecznie zniszczony a Królestwo Boże będzie w pełni na ziemi.
Księga Daniela jest pocieszeniem dla wierzących, podobnie
jak Księga Objawienia jest pocieszeniem dla nas.
Nawet jeśli lud Boży strasznie cierpi z powodu bezbożnych
królestw, z powodu antychrysta, Pan Bóg
rządzi i zniszczy zło w sposób ostateczny, ale w swoim czasie.
