1 Wtedy rzekłem: Słuchajcie wy, naczelnicy Jakuba, i wy
wodzowie domu Izraela:
Czy nie
waszą rzeczą jest znać prawo?
2 Lecz wy nienawidzicie dobrego, a miłujecie złe.
Zdzieracie
z nich skórę i mięso z ich kości.
3 Jecie mięso mojego ludu, zdzieracie z niego skórę i
łamiecie jego kości;
krajecie
to tak jak mięso w garnku i jak pieczeń na patelni.
4 Będziecie kiedyś wołać do Pana, lecz On was nie
wysłucha:
zakryje
wtedy swoją twarz przed wami, ponieważ popełniliście złe czyny.
5 Tak mówi Pan o prorokach, którzy zwodzą mój lud,
gdy
zęby ich mają co gryźć, zwiastują pokój,
lecz
przeciwko temu, który im nic do ust nie da, ogłaszają świętą wojnę.
6 Dlatego zaskoczy was noc i nie będzie widzenia,
zapadnie
ciemność i nie będzie wieszczby;
słońce
zajdzie nad prorokami i dzień stanie się im ciemnością.
7 Jasnowidze będą zawstydzeni, a wieszczkowie zawiedzeni;
wszyscy
zakryją sobie twarze, bo nie będzie odpowiedzi Boga.
8 Lecz ja jestem pełen siły,
ducha
Pana, prawa i mocy,
aby
oznajmiać Jakubowi jego przestępstwo,
a
Izraelowi jego grzech.
9 Słuchajcie tego, wy, naczelnicy domu Jakuba,
i wy,
wodzowie domu Izraela, którzy czujecie wstręt do prawa
i
wykrzywiacie wszystko, co proste!
10 Budujecie Syjon, przelewając krew,
a Jeruzalem,
popełniając zbrodnię.
11 Jego naczelnicy wymierzają sprawiedliwość za łapówki,
a jego
kapłani nauczają za zapłatę,
jego
prorocy wieszczą za pieniądze,
i na Pana się powołują, mówiąc: Czy nie ma
Pana wśród nas?
Nie
spadnie na nas nieszczęście!
12 Dlatego z powodu was Syjon będzie zorany jak pole,
Jeruzalem
stanie się kupą gruzu,
a góra
świątyni zalesionym wzgórzem.
W poprzednich rozdziałach czytaliśmy, że Micheasz
prorokuje zniszczenie miast Izraela z powodu niesprawiedliwości bogatych oraz
korupcji liderów i elit religijnych Izraela.
Struktura tekstu
3,1-4 poniżające i
okrutne traktowanie biednych przez przywódców Izraela
3,5-7 fałszywi
prorocy
3,8 prawdziwy
prorok
3,9-12 odnowienie
Jerozolimie
w. 1
Król posiadał ostateczną odpowiedzialność dopilnowania
sprawiedliwości społecznej. W każdym mieście i wsi starsi byli odpowiedzialni
za sprawiedliwość i działali jako sędziowie. Poza tym król ustanowił oficjalnych
sędziów w kraju, delegując ich tak jak Mojżesz (por. Ks. Wyjścia 18,13-26 i Ks.
Powt. Prawa 1,15-18). Najwyższy sąd składający się z kapłanów i sędziów i
ostatnie miejsce odwołania znajdowało się w Jerozolimie (Ks. Pot. Prawa
17,8-13).
Obok sędziów kapłanie byli też odpowiedzialni za
nauczanie oraz dopilnowanie przestrzegania Prawa Bożego.
Jeśli sprawiedliwi przywódcy Izraela miłują Prawa Boże (Psalm
1,2; 19,8-12; 119,1) i decydują w sprawach w sposób sprawiedliwy, wtedy
sprawiedliwość powoduje, że w kraju jest dobrze dla wszystkich (por. Amos 5,24).
Przywódcy w czasach Micheasza jednak pogardzili sprawiedliwością
i dobrem kraju (Izajasz 1,17-26; 5,7 I 23). Znać PANA oznacza czynienie
sprawiedliwości (Jeremiasza 22,15-16).
Zwrot „znać Prawo” oznacza nie tylko intelektualną znajomość
przypisów, ale też czynienie prawa oraz moralne poczucie sprawiedliwości. Znajomość
Prawa oznacza, że sprawiedliwość i miłość rządzą.
w. 2-3
nienawidzicie dobrego, a miłujecie złe.
Po hebrajsku brzmi to bardzo mocno.
Wyraz nienawiść (hebr. sane) oznacza mocną nienawiść z pragnieniem pozbycia
się znienawidzonego. Także wyraz miłowanie (hebr. ‘aheb) jest bardzo
mocnym wyrazem.
Zamiast być dobrymi pasterzami,
przywódcy stają się ludożercami.
Micheasz opisuje obszernie ucztę
ludożerców, bo to jest to, co bogaci i przywódcy czynią. Ich niesprawiedliwość
oznacza niszczenie i śmierć biednych.
w. 4
Sąd nad nimi jest sprawiedliwy: tak jak oni nie słuchają,
kiedy cierpiący biedni wołają, tak PAN nie będzie słuchał, kiedy oni będą
wołali. Wyraz wołanie (Hebr. z’q) oznacza mocne, emocjonalne wołanie
kogoś o pomoc w chwili wielkiego niebezpieczeństwa. Wyraz ten też jest używany,
aby opisać modlitwę podczas wielkiej klęski.
PAN zakryje lub odwróci swoją twarz, co oznacza, że już
nie będzie miłosierdzia dla nich.
Najgorszą formą sądu dla człowieka jest kompletna
nieobecność PANA Boga.
Historia Izraela pokazuje, że Bóg jest wierny swoim obietnicom
i słucha wołania Izraela (np. Ks. Liczb 20,16; Ks. Powt. Prawa 26,7; Jozuego
24,7 i inne). Ale PAN Bóg wobec niesprawiedliwych, którzy się nie nawrócą, jest
twardy i bez miłosierdzia, dokładnie taki, jakimi oni sami byli. (Por. Przysłów
21,13; Ew. Mateusza 6,14-15). Jest czymś strasznym wpaść w ręce rozgniewanego
Boga (Przysłów 1,26; Ew. Mateusza 15,11-13; Ew. Łukasza 16,26; 2 Koryntian 6,2;
Hebrajczyków 10,31; 12,17).
w. 5
Prorocy i duchowi przywódcy powinni na podstawie Prawa
Bożego potępiać działanie przywódców kraju, ale zamiast tego dołączają się do
nich i do ich ‘ludożerstwa’, co oznacza, że ich wspierają. Michaesz oskarża
zarówno magistraty (władzę cywilną) jak i proroków, że odwrócili porządek świata.
Fałszywymi prorokami są ci, którzy
zwodzą mój lud.
Wyraz zwodzić (hebr. t’h)
oznacza błądzić, nie wiedzieć dokąd iść (Ks. Rodzaju 21,14)
Wyraz gryźć (Hebr. našak) jest zazwyczaj
używany, aby opisać śmiertelne ukąszenie węża. Wskazuje to na śmiertelny efekt
fałszywych proroków dla społeczeństwa.
Prorokują pokój (hebr. Sjalom).
Oznacza to spełnienie, pewien rodzaj doskonałości w życiu, który jest czymś o wiele
większym niż cokolwiek co samemu można osiągnąć. W Starym Testamencie sjalom
jest zawsze darem od Boga dla tych, którzy są w przymierzu przez słowa proroków
(Psalm 85,9-14).
Zarówno fałszywi jak i prawdziwi prorocy
głosili sjalom. Fałszywi prorocy głosili, że skoro są w przymierzu, sjalom
jest dla Izraela. Wskazywali na obietnice Boże jako gwarancje, przy tym
omijając warunki przymierza. Udawali, że wszystko jest w porządku.
Czynili to i głosili to, co bogaci,
którzy im płacili, chcieli słyszeć. Nie Boże Słowo, lecz pieniądze decydowały o
tym, co głosili jako prawdę.
w. 6-7
Kara za ich korupcję będzie straszna. Tekst wskazuje na
to, że kiedyś ci fałszywi prorocy rzeczywiście otrzymali Prawdy od Boga, ale
jako karę za ich nadużycia stracą możliwości rozumienia Bożej prawdy i będą
żyli w ciemności.
Wieszczby i wróżby (hebr. qesem) były praktykami surowo
zabronionymi przez Boga (Ks. Powt. Prawa 18,10; Jozue 13,22; 1 Samuela 15,23),
ale fałszywi prorocy korzystali z nich.
Będą się wstydzili. Występuje tu też aluzja, że będą
nieczyści jak trędowaci, gdyż zasłanianie brody było znakiem trędowatych (hebr.
tekst mówi raczej o zakrywaniu brody, a nie twarzy; por. Ks. Kapłańska,/ 3.
Mojż. 13,45)
w. 8
Micheasz mówi o sobie, jako o przykładzie wiernego
proroka.
On jest pełen siły, aby móc znieść cierpienie i
prześladowanie. To siła dana przez Ducha Świętego. Tylko w Duchu jest możliwym
służyć Panu w prawdziwie.
Wyraz tłumaczony jako moc (hebr. gebura), jest
wyrazem wojskowym, który oznacza zarówno
siłę jak i spryt w walce, prowadzące do zwycięstwa. Taka jest siła Micheasza w
walce z fałszywymi prorokami. Można by parafrazować: Micheasz jest pełen siły,
otuchy i sprytu, aby walczyć za sprawiedliwość.
Sprawiedliwość bez siły jest bezsilna i nic nie daje.
Siła bez sprawiedliwości jest tyranią.
Duch Boży daje też poczucie sprawiedliwości (por.
Izajasza 11,2-9; 42,1; 61,1).
w. 9-10
Te wersety tworzą kulminację proroctwa, które dotyczy
przywódców, kapłanów oraz fałszywych proroków.
Najpierw Micheasz wymienia różne rodzaje przywódców (por.
Izajasza 3,2).
Zamiast żyjąc w przymierzu i miłości wobec Boga i siebie
wzajemnie, Izrael stał się narodem, rządzonym przez przestępczą oligarchię.
Jeruzalem został wybranym przez PANA religijnym centrum
świata, ale Izrael budował to miasto na niesprawiedliwości i krwi.
W Jerozolimie realizowane były wtedy wielkie projekty
budowlane, mające ambicje dorównania świetności miasta za czasów Salomona (por.
2 Chronik 32,27-29). Tunel Syloama z tego okresu zachował się aż do dzisiaj.
Widząc eksploatację biednych pracujących przy realizacji tych
projektów, Micheasz porównuje ją do przelewania krwi przy budowie (por.
Micheasza 2,2).
Sformułowanie „przelewanie krwi” od razu przywołuje w
Izraelu świadomość, że Bóg będzie wymagał za to zapłaty (Ks. Rodzaju 4,10; 9,6;
Ks. Liczb / 4 Mojż. 53,33; Ks. Powt. Prawa / 5 Mojż. 19,13; 21,9; i inne).
Niesprawiedliwość, korupcja i nadużywanie prawa w końcu
skutkują śmiercią niewinnych biednych.
w. 11
Naczelnicy (przywódcy i sędziowie) byli skorumpowani,
sprawiedliwość można było u nich kupić. Sprawiedliwość za pieniądze jest ostro
potępiana w Biblii (Ks. Wyjścia 23,8; Ks. Powt. Prawa 10,17; 16,19; 27,25:
Izajasz 1,23; 5,23; 33,15). Prawa zabraniające korupcji były dość unikalne na
Bliskim Wschodzie.
Poza Biblią nie ma tekstów pochodzących ze starożytności,
które zabraniałyby korupcji i brania łapówek. W Asyrii natomiast transakcje
dokonywane za pomocą łapówek były postrzegane jako całkowicie legalne.
Kapłani i prorocy kierowali się miłością do pieniędzy.
Kapłani powinni dopilnować przestrzegania Prawa (Ks. Powt. Prawa 17,8-10;
33,10). Teraz jednak pieniądze decydowały o tym co i gdzie było nauczane, więc nauczanie
było dyktowane przez bogatych.
Druga połowa wersetu pokazuje, że byli oni przekonani, że
Bóg stoi po ich stronie, więc nic im się złego nie stanie.
w. 12
Kara odpowiada przestępstwu. Wszystkie nowo zbudowane piękne
budynki zostaną kompletnie zniszczone, a także świątynia, dająca fałszywą
nadzieję i nadużywana do własnych celów.
Góra świątynna stanie się zalesionym wzgórzem, lub
lepiej: wzgórzem w lesie, co oznacza, że będzie to miejsce nieczyste i nie święte,
podobnie jak wzgórza pogańskich bogów. Jeruzalem, najbardziej święte miasto w
Izraelu, stanie się jego najbardziej nie-świętym miastem.
Także inni prorocy zapowiadali, że dzikie zwierzęta będą
mieszkały w Jeruzalemie (Izajasza 13,21-22; 34,11-17; Jeremiasza 50,39; Sofoniasza
2,13-15)
Jeremiasz cytuje ten werset, zaznaczając, że pochodzi on
od Micheasza (Jeremiasza 26,18).
Archeolodzy odkryli, że we wcześniejszym okresie (X wiek
p.n.e.) wszystkie domy w Izraelu były jeszcze mniej więcej podobne do siebie. W
VIII wieku p.n.e. (czas Micheasza) już bardzo wyraźnie widać, że bogaci mieli o
wiele większe domy niż reszta i mieszkali w osobnej części miasta. Monarchia i
świątynia tworzyły w Izraelu elitę bogatych, posiadającą władzę i siłę, stającą
się coraz bardziej bogatą na koszt biedniejszych.
Ważne w przygotowaniu kazania
Co ten tekst ma nam do powiedzenia, skoro większość z nas
nie jest prorokiem, ani królem, ministrem, czy burmistrzem?
1. Ponowne podkreślenie zdrowego nauczania
Podobnie jak w poprzednim rozdziale, Micheasz ostro potępia
fałszywych nauczycieli. Fałszywe nauczanie jest bardzo niebezpieczne dla
Kościoła. Głosi pokój oraz, że wszystko jest w porządku, zapominając o sądzie.
Tu fałszywe nauczanie jest szczególnie związane z pieniędzmi.
2. Motywacja
Jaka jest nasza motywacja do służy Bogu? Motywacją
przywódców i fałszywych proroków były pieniądze i status bogatego. Królestwa
Bożego przecież nie można kupić.
Jedyną właściwą motywacją jest bojaźń PANA. To znaczy, że
miłujemy PANA, ale też, że mamy wielki respekt dla Niego. Wiemy Kim On jest.
Możemy udawać, jako Kościół i osobiście, że żyjemy według
Bożej woli, ale sam Bóg widzi nasze serca i widzi jak naprawdę jest. Możemy oszukać
świat, ale Boga nigdy nie jesteśmy w stanie oszukać.
3. Arogancja i zarozumiałość
Tekst ostrzega przed arogancją i zarozumiałością.
Przywódcy i fałszywi prorocy byli przekonani, że Bóg jest po ich stronie, mimo
faktu, że przekroczyli Jego Prawo.
Fałszywe poczucie bezpieczeństwa (jestem ochrzczony,
jestem w Kościele, więc nic mi się nie stanie) może prowadzić także do
arogancji i poczucia wyższości nad innymi.
Wielu ludzi żyje w jakimś rodzaju pychy i zarozumiałości.
To przeszkadza w życiu według woli Bożej.
4. Micheasz jako przykład
Czytamy w tym tekście jak nie powinno być, ale w wersecie
8 Micheasz daje siebie jako przykład służby PANU - Wierzący jest pełen siły,
nie własnej siły, lecz siły PANA. Musimy zaufać Bogu, że da nam odpowiednie
siły (por. np. Dzieje Apostolskie 1,8; 2 Koryntian 12,9).
Wierzący jest pełen Prawa i prawdy, co oznacza, że myśli
i postępuje sprawiedliwie, zawsze i wszędzie, w wielkich i w małych sprawach.
Wierzący ufa Duchowi PANA, czyli Duchowi Świętemu, który
nas prowadzi i pozwala się Mu prowadzić.
Naszym zadaniem jest głoszenie Prawdy, co również należy
głosić tym, którzy żyją w grzechu, należy powiedzieć im, że grzeszą i nawoływać
ich do nawrócenia. Często boimy się głosić tę prawdę, ale Bóg daje nam siły,
tak jak dał je Micheaszowi.
5. Odpowiedzialność za socjalną sprawiedliwość.
Podobnie jak w poprzednim rozdziale, tu także widzimy jak
PAN Bóg strasznie się gniewa z powodu wszelkiej niesprawiedliwości. Bóg
zainteresowany jest nie tylko duchowymi sprawami i naszym zbawieniem, ale tak
samo ‘ziemskimi’ sprawami, jak socjalna sprawiedliwość i dobrobyt ludzi.
Bóg karze w straszny sposób tych, którzy powodują i kultywują
niesprawiedliwość społeczną. Zarówno w poprzednim jak i w omawianym rozdziale
widzimy, że nie ma zbawienia dla nich.
To jest ostrzeżenie.
Chrześcijanie mają różne zdania co do tego, o ile państwo
jest także odpowiedzialne za biednych i pomoc im, między innymi poprzez
ograniczenie możliwości bogatych. W kazaniu należy być bardzo ostrożnym co do
przyjmowania stanowiska w polityce.
W tym tekście widać pewną odpowiedzialność przywódców
politycznych i religijnych, ale nie chodzi o politykę w ogóle, lecz o
przywódców wybranego narodu Bożego, z którym Bóg zawarł przymierze. Głoszenie
proroków dotyczące sprawiedliwości wskazuje na Królestwo Boże, które będzie
rządziło na całej ziemi.
Nasze społeczeństwo nie składa się z ludu, który żyje w
przymierzu z Bogiem. Ludem przymierza jest Kościół. Kościół ma żyć według Słowa
Bożego i powinien pokazać alternatywne, Boże społeczeństwo.
Należy podkreślać, że tekst mówi do nas wszystkich.
Odpowiedzialność społeczna dotyczy każdego z nas.
Żyjemy w społeczeństwie egoistycznym, gdzie każdy jest
przede wszystkim zainteresowany własnymi interesami, często kosztem innych.
Zachodnia kultura głosi, że każdy musi siebie rozwijać i szukać najlepszych
dróg dla siebie. Właśnie tu chrześcijanie powinni pokazać, że przez wiarę,
jesteśmy całkiem inni niż świat (por. Efezjan 4,20).
Tekst pokazuje, że miłość do pieniędzy jest korzeniem
wszelkiego zła (1 Tymoteusza 6,10). Nie tylko pieniądze, ale też egoizm, który
za tym się kryje. To jest ostrzeżenie i zagrożenie także dla wierzących.
6. Magia
W naszym społeczeństwie mają miejsce różne rodzaje
magicznego myślenia, zabobony i przesądy. To jest bardzo popularne. Wielu nie
widzi problemu w korzystaniu z horoskopów lub wróżb. Nieraz nawet łączone to
jest z wiarą chrześcijańską. Bóg to jednak bardzo ostro potępia.
