Seria: Jak czytać Biblię
Język składa
się ze słów mówionych lub zapisanych, które razem z innymi słowami w zdaniach
komunikują treść w sposób sensowny. Aby zrozumieć przesłanie tekstu trzeba
dobrze rozumieć słowa tekstu. Zazwyczaj nie stanowi to problemu, ale czasami
konieczne jest podjecie studium słów, gdyż w tekście mogą występować słowa
kluczowe, który są ważne, aby zrozumieć tekst w całości. Niepoprawna
interpretacja słów kluczowych może spowodować, że cały tekst zostanie źle zrozumiany.
W Biblii często są to słowa wyrażające pojęcia teologiczne, jak np.
sprawiedliwość, świętość, ciało, duch, itp.
Ten artykuł
chce pomóc w wykonaniustudium słów we właściwy sposób.
Słowo i
znaczenie
Często chcemy
znać dokładne znaczenie konkretnego wyrazu w tekście, aby móc lepiej zrozumieć
dany tekst. Możemy szukać znaczenia w słowniku, ale musimy mieć świadomość, że
wyrazy mają różne aspekty znaczenia.
Słownik podaje
tylko wszystkie możliwe znaczenia danego wyrazu, ewentualnie uzupełnione
zdaniami przykładowymi ilustrującymi poszczególne znaczenia. Są to możliwe
znaczenia wyrazu, ale w konkretnym kontekście (zdanie, tekst) wyraz ten nigdy
nie ma jednocześnie wszystkich możliwych znaczeń. Zwykle tekst lub autor chce
komunikować tylko jedno znaczenie. Czasami, jako wyjątek, wyraz może mieć
więcej znaczeń, np. gra słów lub ironia.
Naszym
zadaniem jest zdecydować, które z możliwych znaczeń ma wyraz w konkretnym
kontekście.
Aby być w
stanie w zdecydować, które znaczenie wyraz i tekst ma, należy dobrze rozumieć
teksty oryginalne Biblii (czyli: hebrajski, aramejski lub grecki). Należy
rozumieć, jakie było normalne użycie danego słowa w codziennym i pisanym języku
w czasie, kiedy tekst, który badamy został napisany.
Poza tym ważne
jest, aby dobrze zrozumieć kontekst. Aby móc dobrze rozumieć kontekst, konieczne
jest, aby dobrze rozumieć zasady gramatyki i szyk zdania w danym języku.
Słowo nigdy
nie ma znaczenia samo w sobie, lecz zawsze otrzymuje swoje konkretne znaczenie
(jeden z możliwych, które podaje słownik) w konkretnym zdaniu. Gramatyka i
reguły szyku zdania ustalają reguły, które pomagają, by zrozumieć zdanie we
właściwy sposób.
Jeśli autor
trzyma się reguł gramatycznych wszystko jest jasne. Problem powstaje wtedy, jeśli
autor (lub mówca) wyraża się nieściśle, lub niepoprawnie stosuje reguły
gramatyczne.
Z tych
powodów, studium słów może spowodować problemy. Korzystanie z konkordancji lub
słownika najwyraźniej nie wystarcza, gdyż słownik daje tylko wszystkie możliwe
znaczenia, z których należy wybrać właściwe a konkordancja podaje tylko
wszystkie miejsca w Biblii gdzie ten sam wyraz jest używany. Konkordancja może
pomóc znaleźć miejsce w Biblii gdzie ten sam wyraz jest używany mający to samo
znaczenie, lub mający inne znaczenie, jednak konkordancja nie podaje synonimów
oraz fraz, które wyrażają to samo pojęcie.
Można by też
skorzystać z tzw. Biblii interlinearnej, w której drukowany jest tekst grecki
lub hebrajski, a pod każdym wyrazem podane jest tłumaczenie. Taki rodzaj
tłumaczenia wcale nie jest tłumaczeniem i nie jest pomocne w rozumieniu tekstu,
wręcz przeciwnie, może łatwo wprowadzić w błąd.
Tłumaczenie
‘dosłowne’[1]
Niektóre
tłumaczenia Biblii starają się, aby każdy wyraz z języka oryginalnego
przetłumaczyć w ten sam wyraz w języku polskim (lub innym języku). Uznaje się
wtedy, że takie tłumaczenie stanowi dosłowne i konsekwentne tłumaczenie, które
jest bliższe oryginałowi. Jest to jednak bardzo problematyczne, gdyż wyrazy
mają różne znaczenia w różnych kontekstach.
Np. w języku
polskim mówimy o zamku średniowiecznym oraz o zamku w drzwiach; mówimy o lampce
nocnej oraz o lampce wina, o kluczu do drzwi oraz o kluczu zawierającym
odpowiedzi testu.
Jest to więc
pojęcie mylące, gdyż zlekceważono fakt, że wyrazy mają zazwyczaj różne znaczenia,
które mogą być dość różne od siebie (więcej o tym w drugiej części).
Przykłady:
Ø
Niemiecki wyraz ‘arm’ można na język polski
przetłumaczyć, jako ‘ramię’, ‘ręka’, ‘biedny’, lub ‘nieurodzajny’. Są to zupełnie
różne znaczenia a jedynie w konkretnym kontekście możemy odkryć, które znaczenie
jest komunikowane.
Ø
Grecki wyraz sarks można przetłumaczyć,
jako mięso w sensie jedzenie lub też mięśnie. (1 Kor. 15:39. W
Rz. 2:28 ma znaczenie ciało, w Obj.
19:17-18 ma znaczenie martwe ciało, zwłoki.
Może oznaczać też ciało fizyczne (np.
1 Tym. 3:16), a czasami lepiej tłumaczyć, jako człowiek (Jn 1:14: 1 Piotr 1:24).
Apostoł Paweł używa tego samego wyrazu, aby,
mówiąc o sprawach duchowych, skontrastować życie nawróconego człowieka z życiem
nienawróconego człowieka. W takich przypadkach sarks oznacza starego
człowieka, człowieka działającego według swojej grzesznej natury, nie tylko
fizycznego człowieka, lecz naturalnego człowieka, lub grzesznego człowieka (np.
1 Kor. 1:26; Gal. 5:19; 6:8).
Ø
W Psalmie 31:21 Dawid pisze o namiocie (Ukrywasz
ich w namiocie…). Hebrajski wyraz przetłumaczony na namiot (hebr. sukkot)
ma w innych miejscach znaczenie szałas,
budowany podczas święta szałasów lub namiotow. Nie można jednak wnisokować, że
Dawid nawiązywał tu do tego święta, tu chodzi tylko po prostu o namiot.[2]
Zdania
Słowa są w
każdym języku używany w konkretnych zdaniach i dopiero w zdaniu wyraz otrzymuje
swoje konkretne znaczenie w tym kontekście (przy tym zdanie może składać się
tylko z jednego słowa). Reguły gramatyczne umożliwiają nam wyrażanie myśli i
komunikację za pomocą słów. Bez reguł gramatycznych, komunikacja przez język
staje się niemożliwa. Zdanie stanowi gramatycznie kompletną jedność myśli.[3]
Także zdanie
ma w zasadzie potencjalne znaczenie, a otrzymuje dopiero konkretne znaczenie w
swoim kontekście (inne zdania, akapit)
Jesteśmy w
stanie budować sensowne zdania za pomocą skomplikowanych reguł gramatycznych. Zazwyczaj
nie jesteśmy świadomi tego faktu, jeśli mówimy w swoim języku ojczystym, ale
kiedy uczymy się języka obcego, widzimy jak działa gramatyka i dlaczego jest niezbedna
dla poprawnej komunikacji.
Aby móc
komunikować się lub rozumieć jakikolwiek język, musimy znać słownictwo oraz
reguły gramatyki i składni danego języka.
Język funkcjonuje
inaczej niż matematyka. W matematyce wszystkie reguły są jasne i zawsze
działają, natomiast reguły gramatyczne mają wiele wyjątków. Poza tym nie każdy
mówca mówi poprawnie, istnieją regionalne różnice (akcent i dialekt),
cudzoziemiec może mówić z błędami. Także autor może celowo nie stosować reguł
gramatycznych poprawnie, aby podkreślić coś w swoim tekście.
Np. w
hebrajskim tekście Księgi Sędziów 17:6, szyk zdania jest bardzo nietypowy, aby
podkreślić, że każdy czynił co dobre we własnych oczach, gdzie fraza własne oczy jest szczególnie podkreślona.[4]
Zasady i błędy w studium słów
Przy studium
słów powszechne są wśród chrześcijan następujące błędy, które po kolei omówimy:
1.
Wyraz ma zazwyczaj więcej możliwych znaczeń[5]
Wyrazy mają rzadko tylko jedno znaczenie, zazwyczaj słownik podaje więcej
znaczeń.
Ten zbiór możliwych znaczeń nazywamy polem
semantycznym danego wyrazu. Jednak w konkretnym użyciu, wyraz ma zazwyczaj
tylko jedno znaczenie.
Przykłady:
Ø
Grecki wyraz charis może oznaczać łaska
(w sensie niezasłużony prezent, np. Ef. 2:9), życzliwość (Łk.
1:30, tłumaczony tu też, jako łaska), zasługa (Łk. 6:32), dziękczynienie
(Łk. 17:9).
Ø
Grecki wyraz eirene (pokój) ma inne
znaczenie w Dz. Ap. 12:20 niż w Fil. 4:7:
A miał on zatarg z Tyryjczykami i Sydończykami,
którzy wspólnie przybyli do niego i zjednawszy sobie Blasta, podkomorzego
królewskiego, prosili o pokój, ponieważ kraj ich pobierał żywność z ziem
królewskich. Dz. Ap. 12:20
A pokój Boży, który przewyższa wszelki
rozum, strzec będzie serc waszych i myśli waszych w Chrystusie Jezusie. Fil. 4:7
Różnicy znaczeń nie widać w samym słowie,
lecz wyłącznie w kontekście. Dopiero wtedy widzimy że chodzi o różne rodzaje
pokoju.
Wyjątkami są gra słów, ironia, itp. także tu
kontekst musi wskazywać na takie podwójne użycie wyrazu (o tym więcej w innym
kursie).
W kontekście konkretnego zdania, wyraz nigdy nie
zawiera wszystkich możliwych znaczeń słowa.[6]
Z drugiej strony, ten sam wyraz, występujący w różnych miejscach w jednym tekście,
nie musi mieć w każdym miejscu tego samego znaczenia; znaczenie może się różnić.
Jeśli więc pewien wyraz w jednym miejscu w tekście ma pewne konkretne
znaczenie, nie można zakładać, że wszystkie niuanse znaczeniowe w tym miejscu,
wyrazy w innym miejscu tego tekstu też mają.
Ø
Polski wyraz komórka oznacza często telefon
niestacjonarny. Używając wyrazu komórka
w tym znaczeniu, nie myślimy o biologicznym znaczeniu, mianowicie o podstawowej
jednostce strukturalnej i funkcjonalnej organizmów roślinnych i zwierzęcych.
Też nie myślimy o małej izbie lub schowanku, lub o najmniejszej jednostce
organizacyjnej przedsiębiorstwa lub o jeszcze innych znaczeniach.[7]
Niestety w odniesieniu do Biblii chrześcijanie
często interpretują znaczenie słowa w sposób, który w codziennym życiu nigdy by
nie zaakceptowali.
2.
Kontekst ustala konkretne znaczenie wyrazu[8]
Słownik daje wszystkie możliwe znaczenia a
zadaniem interpretacji jest ustalenie właściwego znaczenia wyrazu w danym
konkretnym zdaniu i kontekście. Ważne jest, aby znać wszelkie możliwe znaczenia
oraz ich możliwe i niemożliwe użycie.
Należy wybrać znaczenie wyrazu, które ma sens,
które najlepiej pasuje w kontekście.
Przy tym kontekstem jest przede wszystkim zdanie,
ale też akapit, rozdział i nawet cała księga lub cały list.
Z pewnością wyraz nie ma tylko jednego znaczenia w
całym tekście lub nawet w jednym zdaniu. Każdy raz musimy na nowo ustalić
znaczenie wyrazu. Jest to szczególnie ważne, gdy mamy do czynienia z ważnymi
teologicznymi pojęciami, jak usprawiedliwienie lub uświęcenie. Chrześcijanie
nieraz uważają, że wyraz usprawiedliwienie lub sprawiedliwy w Biblii zawsze ma
to samo znaczenie, ale to nie jest prawda.
Przykłady:
Ø
Wyraz uświęcenie może oznaczać odosobnić
od świata (np. 1 Kor. 1:2), ale też może oznaczać proces w życiu
wierzącego, który zaczyna się w momencie usprawiedliwienia, podczas którego
wierzący staje się coraz bardziej święty.
Ø
W Ewangelii wg Mateusza wyraz narody (gr.: ethne)
oznacza zazwyczaj narody pogańskie w odróżnieniu od Izraela, jako ludu Bożego
(np. Mt. 4:15; 6:32; 10:5, 18; 12:18, 21; 20:19, 25).
W nakazie misyjnym (Mt. 28:18-20) Jezus nakazuje
uczniom pójść do narodów, aby głosić. W tym miejsce jednak nie oznacza to tylko
narody pogańske, gdyż Izrael najwyraźniej nie jest z tego wykluczony. Kontekst
pokazuje nam, że nie możemy rozumieć wyrazu narody, jako tylko pogańskie
narody. Także w tekstach, jak Mt. 21:43 24:9 nie jest jednoznaczne, że chodzi
tylko o pogańskie narody. Wyraz ethne ma więc w Ewangelii wg Mateusza przynajmniej
dwa różne znaczenia.
Ø
Często twierdzi się, że Biblia zna trzy różne
słowa oznaczające miłość, w którym każdy rodzaj miłości jest inny i odróżnia
się od pozostałych:[9]
Agapa: jest to boska, samowypierająca się miłość
Philia: miłość ludzka, przyjacielska
Eros: egocentryczna miłość, erotyczna miłość
Taki wyraźny podział znaczeniowy jest fałszywy:
język grecki nie pozwala na taki podział, a Biblia sama pokazuje, że te różne
wyrazy określające miłość mogą też funkcjonować, jako synonimy.
Wyraz agapao może oznaczać miłość Bożą (Jn
3:16), ale Paweł używa tego samego wyrazu, aby określić miłość do świata w
przypadku Demasa (2 Tym. 4:10). Apostoł Jan ostrzega, aby nie miłować świata,
używając wyrazu agapao (1 Jn. 2:15).[10]
3.
Znaczenie ‘rdzenia’ wyrazu[11]
Każde słowo greckie i hebrajskie ma tzw. rdzeń.
Jest to część wyrazu, która zawiera jego podstawowe znaczenie, powtarzające się
w wyrazach pokrewnych.[12]
Z tego rdzenia tworzy się inny formy i znaczenia. Na przykład w języku polskim:
dom, domowy, domostwo.
W języku hebrajskim rdzeń stanowi zwykle trzy
spółgłoski. Np. z rdzenia składającego się ze spółgłosek mlk (lub mlch)
można tworzyć wyrazy król, rządzić, królestwo, książę, itp.
Jednak wyrazy, które w ten sposób na podstawie
rdzenia można tworzyć, niekoniecznie mają podobne znaczenia.
Ø
Hebrajski wyraz ‘ebed oznacza niewolnik
lub sługa a wyraz ‘abeda, który jest utworzony z tego samego
rdzenia, oznacza uwielbienie. Oba wyrazy mają ten sam rdzeń (‘bd).
Na podstawie tego niektórzy twierdzą, że wyraz Sługa Pański (u Izajasza) oznacza,
że sługa ten uwielbia Pana. Stanowi to jednak fałszywe rozumienie
funkcjonowania języka hebrajskiego, gdyż różne wyrazy posiadające ten sam rdzeń
mogą być związane znaczeniowo, ale wcale nie muszą.
4.
Etymologia i zmiany znaczenia[13]
Etymologia obejmuje badania pochodzenia i znaczenia
słowa. Szczególnie wyjaśnia historię i pochodzenie wyrazów oraz ich pierwotne
znaczenie. Etymologia wyjaśnia też znaczenie poszczególnych części słowa oraz
które znaczenie wyraz miał w różnych okresach w przeszłości.
Ta wiedza jest z pewnością ciekawa, ale na ogół
nie jest w ogóle pomocna w procesie interpretacji Biblii. Niestety nieraz
argumentacja w kazaniach jest budowana na etymologii, gdzie pierwotne znaczenie
słowa prezentowane zostaje, jako prawdziwe znaczenie. Jest to poważny błąd,
który może doprowadzić do fałszywej interpretacji Pisma Świętego. Decydujące
nie jest pierwotne znaczenie, lecz znaczenie w momencie napisania.
Problem ten dotyczy każdego języka, gdyż każdy
jezyk się zmienia.
W języku polskim następujące wyrazy zmieniły swoje
znaczenie a dzisiaj nikt ich nie używa w ich pierwotnym lub dawnym znaczeniu.
Kilka przykładów z języka polskiego wyjaśnią
problem:[14]
- Ciekawy – znaczenie w
XVI wieku: szybki. Człowiekiem ciekawym był ktoś skłonny do szybkiego i
częstego biegania. Potem znaczenie zmieniło się na: ruchliwy człowiek.
- Księżyc – pierwotne
znaczenie: syna księcia, mały książę.
- Impreza – pierwotne
znaczenie: wyprawa wojenna.
- Oprawca – pierwotne
znaczenie: opiekun prawny.
- Czerstwy – pierwotne
znaczenie: młody lub świeży.
- Kobieta – znaczenie w
XVI wieku: kobieta wszeteczna, rozpustna. Aby mówić o mężatce używano wtedy
słowo niewiasta lub białogłowa, a o kobiecie niezamężnej panna.
- Kawaler – znaczenie w
XVI wieku: rycerz pasowany.
Także w językach hebrajskim i greckim nastąpiły
zmiany w znaczeniu. Słownik hebrajski lub grecki podaje wszystkie możliwe
znaczenia, także znaczenia we wcześniejszych czasach, ale tak samo jak w języku
polskim, ludzie w czasach Biblii nie myśleli o etymologii wyrazów, których
używali. Należy to brać pod uwagą przy interpretacji.
Przykłady w języku greckim:[15]
Ø
Pierwotne znaczenie wyrazu szalom jest: być
cały, być bezpieczny, być zdrowy. W czasach Biblii w praktycznym użyciu też
oznaczało: Jak się masz? Lub: Uspokój się! Też mogło oznaczać
poddanie się (V. Mj. 20:10-12). Zazwyczaj nie używano wyrazu szalom, aby
określić pojęcie ogólnego pokoju, lecz raczej, jako pozdrowienie itp. (np. Izaj.
11:1-10).
Ø
Grecki wyraz ekklesia zostaje zazwyczaj tłumaczony,
jako kościół (np. Mat. 16:18).
Wg etymologii wyraz ten składa się z przyimka ek,
oznaczającego z, oraz czasownika klesia, oznaczającego wołać lub
wołany. Niektórzy więc wnioskują, że wyraz kościół oznacza wywołany
ze świata.
Na pewno Kościół został powołany przez Boga, ale w
I wieku nikt używając tego wyrazu nie myślał o takim znaczeniu. W codziennym
życiu wyraz ekklesia był normalnym słowem, aby mówić o jakimkolwiek
zgromadzeniu. W greckim tłumaczeniu Starego Testamentu ten wyraz zostaje
używany, aby określić zgromadzenie ludu Bożego w obliczu Boga. Czasem w Nowym
Testamencie i w pierwszym Kościele, wyraz ten stał się technicznym terminem,
aby określić Kościół lub zbór.
Dla porównania: polski wyraz kościół pochodzi z
wyrazu, który oznaczał małą twierdzę, warowny gród. Nikt dzisiaj nie myśli o
twierdzy mówiąc o kościele.
Ø
Grecki wyraz parakletos zostaje przetłumaczony,
jako pocieszyciel lub orędownik (Ew. Jana 14:16).
Etymologia: para = obok, przy, kletos
= wołany, przywołany, więc parakletos jest kimś, kto został przywołany,
aby być przy kimś, aby mu pomóc.
Normalne znaczenie w I wieku było: doradca,
pośrednik, adwokat, orędownik, ktoś, kto zachęca. Pierwotne znaczenie,
zawierając aspekt powołany, już był w I wieku kompletnie zapomniany.
Ø
Wyraz diakonos (diakon) został utworzony
przez połączenie przyimka dia (przez) z rzeczownikiem konos
(kusz). Diakoneo (czasownik) oznaczałoby: rozpylić kusz przez szybkie
chodzenie, czyli, jak niektórzy twierdzą, diakon to ten, kto służy w sposób
bardzo energiczny .
Jednak pierwotne znaczenie nie ma nic wspólnego ze
znaczeniem wyrazu diakonos w Nowym Testamencie, gdzie to oznacza służyć
i sługa w sensie ogólnym.
6.
Pojęcia i światopogląd[16]
Popularne jest myślenie, widzące związek między mentalnością i sposobem
myślenia pewnych narodów z ich językiem. Twierdzi się np. że w języku
hebrajskim nie ma miejsca na myślenie abstrakcyjne, gdyż Izraelici skupiali się
na praktycznym życiu. Grecy natomiast byli, według tej opinii, filozofami,
dlatego w języku greckim łatwiej było wyrażać pojęcia abstrakcyjne. Z tego
powodu, twierdzą, Bóg użył w Nowym Testamencie języka greckiego zamiast
hebrajskiego.
Inni natomiast twierdzą, że ludzie mówiący po hebrajsku myśleli obrazowo,
dlatego język hebrajski nie zna rodzaju nijakiego, gdyż wszystko, o czym mówili
i myśleli było żywe. Z kolei język grecki zna rodzaj nijaki i związku z tym
bardziej był w stanie rozwinąć myślenie abstrakcyjne.
Poza tym gramatyczny rodzaj wyrazów nie ma szczególnego znaczenia. W
różnych językach rodzaj nijaki może też oznaczać żywe istoty, np. dziecko w
języku greckim i dziewczyna w języku niemieckim mają rodzaj nijaki.
Jeszcze inni twierdzą, że język grecki lepiej się nadaje na objawienie Boże
w Nowym Testamencie, gdyż zna czas przeszły, teraźniejszy i przyszły, co dla
chrześcijan jest ważne, gdyż mają nadzieję na przyszłość. Język hebrajski nie
ma takiej formy, więc nie można wyrazić przeszłości i przyszłości. Faktem jest, że język hebrajski nie zna
takich form, jak język grecki, ale absolutnie nie jest prawdą, że nie można
wyrazić przeszłości lub przyszłości w tym języku.
Poza tym, Izrael potrzebował tak samo pojęcia przyszłości, jak my a już
prorocy mówili o dawnych czynach Boga, oraz o przyszłym Mesjaszu i Królestwie.
Wszelkie takie twierdzenia nie mają żadnych podstaw i pochodzą od tych,
którzy ewidentnie sami bardzo słabo znają języki hebrajski i grecki. Mimo to,
niestety takie absurdalne twierdzenia są dość popularne wśród niektórych
chrześcijan.
7.
Badanie pojęcia[17]
Należy rozróżnić między znaczeniem wyrazów (tzw. leksykografia) a koncepcjami
i pojęciami teologicznymi oraz przekonaniem autorów (teologia). Jeśli chcesz poznać
znaczenie wyrazów, należy użyć słownika, leksykonu, gramatyki. Jeśli chcesz
poznać pojęcie i teologię, które kryją się za tymi słowami, należy skorzystać z biblijnej
encyklopedii oraz z książki o teologii biblijnej i teologii systematycznej.
Niektóre słowniki biblijne próbują połączyć znaczenie z teologią, co nieraz
jest bardzo mylące. Istnieją słowniki, które przez wyjaśnienie znaczenia słów
jasno wskazują pewien kierunek teologiczny, który niekoniecznie wiąże się z
rzeczywistym znaczeniem danego słowa w każdej sytuacji.[18]
Celem interpretacji nie jest badanie tylko wyrazów teologicznych w Biblii,
lecz badanie wszystkich wyrazów i zdań. Celem też nie jest, aby budować teologię
na poszczególnych wyrazach, lecz nad całym tekście Biblii.
8.
Anachronizmy[19]
Anachronizm w studium słów oznacza, że przy interpretacji
dajemy wyrazowi znaczenie, którego nie miał w czasie zapisu, ponieważ takie
znaczenie lub pojęcie powstało o wiele później.
Niektórzy nadają greckiem wyrazom w Nowym Testamencie
znaczenie, które otrzymały dopiero potem w historii kościoła. Inni nadawają
słowom w Biblii znaczenie dzisiejszych pojęć, które wtedy jeszcze w ogóle nie
były znane.
Ø
Grecki wyraz episkopos, często przetłumaczony,
jako biskup, miał u ojców kościoła znaczenie kogoś, kto posiada nadzór
na grupą lokalnych zborów, z pewnym autorytetem nad nimi (czyli nieco podobne
do znaczenia wyrazu biskup dzisiaj). Takiego znaczenie jednak zdecydowanie ten
wyraz jeszcze nie miał w Nowym Testamencie. W Nowym Testamencie wyraz episkopos
jest synonimem wyrazu presbuteros (starszy), biskup, pastor nie miał
autorytetu nad starszymi. Tekst Dziejów Apostolskich 20:17-38 pokazuje, że
pojęcie pastor, starszy i biskup są synonimami.
Ø
Polski wyraz dynamit pochodzi z greckiego
wyrazu dynamis (siła, moc).
Jednak nie można twierdzić, jak pewien pastor w kazaniu, że moc Ewangelii ma
moc wybuchową, jak dynamit. Apostoł Paweł nie pisze o wybuchowej mocy Bożej!
Nie możemy nadawać znaczenia, które słowo dynamit ma współcześnie, słowu dynamis,
używanemu przez Apostoła Pawła w I wieku.
Ø
W pewnym artykule o znaczeniu krwi Chrystusa,
autorzy badali właściwości krwi człowieka w sensie biologicznym. Dzisiaj wiemy,
że krew oczyszcza organizm człowieka przez to, że transportuje wszystko, co ma
być wydalone z organizmu. Autorzy połączyli tą wiedzę biologiczną z nauczaniem
Biblii, mianowicie, że krew Jezusa oczyszcza nas w podobny sposób (1 Jn 1:7). To
myląca i mistyczna interpretacja, która zasłania znaczenie krwi Chrystusa w
Biblii. Biblia uczy, że krew Chrystusa wskazuje na Jego gwałtowną śmierć na
krzyżu, jako ofiarę, gdzie krew musiała zostać wylana. Jeśli Biblia mówi, że
krew Chrystusa oczyszcza nas, nie chodzi tu o jakąś magiczną moc krwi, lecz o
przebłaganie przez ofiarę Chrystusa (Rz. 3:21-26).[20]
9.
Gramatyka
Gramatyka określa, w jaki sposób różne wyrazy w zdaniu są połączone i jaka
jest ich wzajemna relacja. Przy tym ważna jest deklinacja (przypadki) oraz odmiana
czasowników, kolejność wyrazów i połączenie wyrazów przez przyimki i
przysłówki.
Reguły gramatyczne są jak przepisy i znaki drogowe: wskazują na właściwe
użycie wyrazów w pewnych sytuacjach. Tak jak ruch drogowy może przebiegać dobrze
i bezpiecznie poprzez trzymanie się tych samych przepisów przez wszystkich, tak
samo komunikacja za pomocą języka jest możliwa tylko, jeśli wszyscy trzymają
się reguł gramatycznych. Gdyby tak nie było, powstałyby wielkie problemy w
komunikacji i rozumieniu.
Należy pamiętać, że gramatycznych czasów czasowników (różne formy czasu
przeszłego, teraźniejszego i przyszłego) często nie można bardzo dokładnie
przetłumaczyć na inny język, to znaczy, w różnych językach czasy zostają
wyrażone różnymi sposobami.
Konstrukcje gramatyczne mają, jak słowa, różne możliwe znaczenia. Jednak w
konkretnym zdaniu mają tylko jedno znaczenie, a nie wszystkie możliwe.
Na przykład:
Ø
Forma dokonana czasownika w języku polskim
jest czymś innym niż forma perfektum (dokonana) w języku niemieckim. Natomiast
angielski czas present perfect wydaje się być podobny do formy dokonanej
/ perfectum w niemieckim, ale nie ma dokładnego odpowiednika w języku polskim
lub niemieckim.
Ø
Język grecki ma 12 różnych możliwych znaczeń
dopełniacza. To znaczy, że rzeczownik mający formę dopełniacza nie zawsze ma to
samo znaczenie. Należy badać całe zdanie, aby określić, które z możliwych
znaczeń może mieć w tym kontekście. Przypadek gramatyczny połączony z
przyimkiem czyni sytuację jeszcze bardziej skomplikowaną.
Ø
Hebrajski czasownik jest bardzo skomplikowany w
swoich formach i ma wiele możliwych znaczeń. Poza tym czasownik jest w
hebrajskim kompletnie inaczej skonstruowany niż w językach europejskich. Wielu
znaczeń poszczególnych form hebrajskiego czasownika nie można bezpośrednio przenieść
do innych języków (np. tzw. aspekt lub rodzaj czynności).
Biblia
interlinearna
Biblia została
napisana w trzech językach: Stary Testament po hebrajsku oraz po aramejsku.
Nowy Testament został napisany po grecku. Nie był to klasyczny grecki, lecz
różne jego warianty tzw. grecki koine, który funkcjonował w I wieku,
jako język światowy i handlu, tak jak obecnie angielski.
Są to całkiem
inne języki niż język polski. Dlatego badanie i studiowanie języka hebrajskiego,
aramejskiego i greckiego mają bardzo ważne miejsce w egzegezie.
Przy tym wielu
autorów Nowego Testamentu było dwujęzycznych lub znajacych jeszcze więcej
języków. Język grecki był zwykle dla nich drugim lub nawet trzecim językiem, co
spowodowaoł, że nie zawsze pisali bezbłędnie, podobnie jak dzisiaj wiele ludzi
mówi i pisze po angielsku. Nie zawsze mówią bezbłędnie a istnieje obecnie
międzynarodowy rodzaj języka angielskiego mówionego przez ludzi dla których
jest to drugi język. Ten międzynarodowy wariant angielskiego różni się w wielu
aspektach (często w niuansach i wymowie) od języka angielskiego używanego w
Wielkiej Brytanii.
W pewnych
księgach w greckim Nowym Testamencie widać wyraźnie wpływy innych języków, np.
w greckiej Księdze Objawienia widać silny wpływ gramatyki hebrajskiej, co
powoduje, że jest to bardzo nietypowy grecki.
Z tych powodów
znajomość języka greckiego nauczanego w szkole nie jest wystarczający. Ważna
jest też znajomość innych języków jak hebrajski, aramejski, łacina, oraz doświadczenie
w czytaniu tekstów w języku greckim.
Większość
chrześcijan nie zna tych języków i nie ma możliwości, aby sie ich nauczyć, gdyż
aby być w stanie czytać Biblię w językach oryginalnych konieczne jest wieloletnie
intensywne i czasochłonne studium. Dobrą wiadomością jest to, że nie jest to
potrzebnym, gdyż mamy dzisiaj dobre tłumaczenia Biblia, co umożliwia
czytelnikom czytanie i rozumienie Słowa Bożego w ich własnym języku.
Mimo to,
niektórzy chcą być bliżej oryginalnego tekstu Biblii. W tym celu wydano tzw.
Biblię interlinearną. Biblia interlinearna drukuje tekst Biblii w języku
hebrajskim i greckim a pod każdym słowem podaje dosłowne tłumaczenie w języku
polskim lub innym.
Wydając taką
Biblię twierdzono, że teraz czytelnik nie znając greckiego jest w stanie sam
sprawdzić, co jest napisane w oryginale. Jednak jest to bardzo mylące, gdyż
takie Biblie wcale nie przybliżają do oryginału.
Biblia
interlinearna jedynie drukuje tekst oryginalny i pod każdym słowem proponuje
jedno z możliwych tłumaczeń, wybranych przez redaktora, sugerując, że jest to
poprawne znaczenie. Czytelnik nie znający greki lub hebrajskiego w żaden sposób
nie jest w stanie ocenić proponowanych tłumaczeń. W polskim tłumaczeniu
kolejność słów jest taka, jak w greckim lub hebrajskim, więc powstają zdania,
które są kompletnie niepoprawne po polsku, lub nawet bardzo mylące. Takie
podejście redukuje tekst Biblii do ciągu słów, co oznacza kompletne
lekceważenie języka Biblii oraz wszelkich zasad gramatycznych i studium słów.
Biblia
interlinearna więc wcale nie przybliża do tekstu oryginalnego i może nawet
spowodować niewłaściwą interpretację tekstu Biblii. Zamiast inwestować w zakup
Biblii interlinearnej, lepiej inwestować w zakup Biblii z komentarzami lub
komentarz na poszczególne księgi Biblii, czy inne książki pomagające w
interpretacji Biblii.
Artykuł w formacie PDF tutaj lub tutaj
[1] Poythress, Understanding
Dispensationalists, (P&R Publ., 1987, 1994), s. 78-86.
[2] Dr. Jakob van Bruggen, Het
kompas van het christendom, (Kampen: Kok, 2009), s. 100.
[3] Bruggen, Het kompas
van het christendom, s. 103.
[4] Van Bruggen, Het
kompas van het christendom, s. 103.
[5] Carson, Exegetical
Fallacies, s. 62; Silva, Biblical Words, s. 148-56; Plummer, 40
Questions, s. 119.
[6] Silva nazywa to
„illegitimate totality transfer’, Biblical Words, s. 25.
[7] Słownik języka Polskiego,
PWN (Warszawa, 2002), tom I, A-K, s. 914 (hasło komorka).
[8] Carson, Exegetical
Fallacies, s. 45-66; Silva, Biblical Words, s. 138-59.
[9] Patrz: Carson, Exegetical
Fallacies, s. 31-32, 51-53.
[10] Carson, Exegetical
Fallacies, s. 31
[11] Carson, Exegetical
Fallacies, s. 28-33.
[12] Słownik języka
Polskiego, Tom III, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa,
2002.
[13] Carson, Exegetical
Fallacies, s. 28-33; Silva, Biblical Words, s. 35-51; Plummer, 40
Questions, s. 119-20.
[15] Dr. Mark Straus, Bible
Study Methods, Lesson 6 (www.biblicaltraining.org)
[16] Carson, Exegetical
Fallacies, s. 44-45; Silva, Biblical Words, s. 18-21. Patrz tez:
Poythress, Reading the Word of God in the Presence of God, s. 183-195.
[17] Silva, Biblical
words, s. 22-32.
[18] Przykładem jest np.
popularny Theological Dictionary of the New Testament, pod redakcją
Rudolfa Kittela.
[19] Carson, Exegetical
Fallacies, s. 33-35.
[20] Carson, Exegetical
Fallacies, s. 34-35.
