Mozna znalećż artykuł w formacie pdf tu: Rodzaju 49, część 2
49:13-27
Z wyjątkiem
Józefa, błogosławieństwa dotyczące pozostałych synów są bardzo zwięzłe i w
dodatku w kilku miejscach tekst hebrajski jest trudny i niejednoznaczny. Często
hebrajski tekst zawiera grę słów używając poszczególnych imion synów. Wspólnym
mianownikiem jest dobrobyt; każde z plemion będzie miało udział w obfitości.
49:13 –
Zebulon
Zebulon jest
dziesiątym synem Jakuba a szóstym synem Lei (patrz. 30:20; por. Joz. 19:10-16;
Sędz. 5:18). Tak jak w przemowie Mojżesza, w której błogosławił plemiona
Izraela (V Mojż. 33:18), tak tu Zebulon też jest wymieniony przed Issacharem, chociaż
Issachar jest starszy. W obu błogosławieństwach, Zebulon jest bardziej żywy i
prosperujący, gdyż Issachar jest określony, jako leniwy, poddany i słaby.
Także w innych
miejscach w Biblii widzimy preferowanie Zebulona np. pierwszeństwo przy podziale
ziemi przez los (Joz. 19:16-17; por. Sę. 5:14,18). Zebulon jest wśród tych,
którzy wspierają Gideona, natomiast Issachar nie (Sę 6:35). Zebulon daje Dawidowi
wiele lojalnych i doświadczonych żołnierzy (1 Krn. 12:33).
Tekst mówi o
tym, że Zebulon będzie mieszkał nad morzem (por. też V Mojż. 33:19), chociaż
dział, który otrzyma w ziemi obiecanej nie graniczył z nim (Joz. 19:10-16). Być
może Zebulon i Issachar są brani pod uwagę razem (por. V Mojż. 33:18-19), albo
może wskazuje to na fakt, że podczas rządów Salomona Zebulon miał większy
dział, graniczący z morzem. Może też wskazuje to na fakt, że przez ziemię
Zebulona prowadziły ważne szlaki handlowe od portów morskich w głąb lądu. W ten
sposób Zebulon miał udział w handlu morskim.
Sydon jest
miastem położonym ok. 40 km na północ od Tyru i reprezentuje całe królestwo Fenicji.
To, że granice sięgają aż do Sydonu, niekoniecznie oznacza, że tak
daleko sięgały ziemie Zebulona, lecz po prostu, że mieszkał niedaleko Fenicji
(z którym to krajem też miał kontakty handlowe).
49:14-15 –
Issachar
Issachar jest
piątym syn Lei i dziewiątym synem Jakuba (por. 30:14-18; 35:23).
Issachar wyleguje
się między zagrodami (lub: kładzie się). Wyraz przetłumaczony, jako zagrody
występuje w Biblii tylko dwa razy (tu i w Sędziów 5:16) i może oznaczać: ładunki,
granica lub miejsce dla owiec.
Ziemia, którą otrzyma
Issachar jest dobra i daje spoczynek. Terytorium Issachara było położone
na żyznym płaskowyżu w Galilei, obok góry Tabor, gdzie znajdowały się najlepsze
pastwiska i ziemia rolna w Izraelu.
Noszenie
ciężarów jest tym samym
wyrazem, który używano, aby określać pracę jako niewolnik w Egipcie (np. II
Mojż. 1:11; 2:11; Ps. 81:7). W ziemi obiecanej, Kanaanici staną się sługami
Izraela (por. Joz. 16:10), ale Zebulon będzie sam sługą (niewolnikiem)
Kanaanitów.
Plemię
Issachar prawie nie występuje w księdze Sędziów, nie jest wymienione w opisie
całego Izraela w tej księdze (Sę. 1). Rola Issachara była nieznacząca i
niesławna. Pozostałe plemiona nie zniszczyły wprawdzie kompletnie Kanaanitów,
jak Bóg nakazał, ale przynajmniej poddali ich sobie. Issachar jest leniwy, aby
mieć pokój, poddał się Kanaanitom i został zmuszony do pracy niewolniczej dla
nich. Fakt ten został potwierdzony w listach z El Amarny.
Tylko niewiele
razy czytamy w Biblii coś pozytywnego o Issacharze (Sędz. 5:15; 1 Krn. 12:32).
49:16-21 –
Synowie Bilhy i Zylpy
49:16-17 –
Dan
Dan jest
pierwszym synem Bilhy i piątym synem Jakuba (30:6; 35:25; por. Joz. 19:40-48).
Tak jak Juda i
Józef również Dan otrzymuje podwójne błogosławieństwo. Dan ma sprawować i
bronić sprawiedliwości. Przy spisie ludności podczas wedrówki w pustyni, Dan
jest drugim co do wielkości plemieniem (IV Mojż. 2:26; 26:43), ale w okresie
Jozuego i sędziów plemię Dan stało się niewielkie.
W oryginale hebrajskim
wystepuje gra słów: wyraz tłumaczony, jak on będzie sądził brzmi po hebrajsku
identycznie, jak nazwa Dan. Imię Dan oznacza sądzić lub oczyszczać z
zarzutów, bronić (por. I Mojż. 30:6). Zwycięstwa Dana są korzystne dla
całego Izraela, Dan jest obrońcą całego ludu.
Obraz węża na
drodze wskazuje na to, że plemię jest małe i ale jednak trzeba na niego uważać.
Wąż jest niebezpieczny, często bywa jadowity (w Kanaanie żyje 28 rodzajów jadowitych
węży), łatwo się porusza i ukrywa, może atakować niespodziewanie. Wąż to małe
zwierzę, ale może być bardzo groźne.
Plemię Dan jest
w okresie Jozuego i sędziów małe, ale niespodziewanie może stać się groźne dla
wrogów. Samson pochodził z plemienia Dan (Sę. 17-18). Zachowywał się jak wąż, ukrywał
się, atakował i był niebezpieczny.
49:18
Niespodziewanie,
Jakub przerywa tekst na krótką modlitwę o wybawienie. Błogosławieństwo i proroctwo,
które Jakub głosi synom implikuje, że będzie wiele walk między plemionami.
Jakub modli się o wybawienie jego potomstwa w późniejszych trudnych czasach,
które z pewnością przyjdą.
49:19 – Gad
Gad jest
pierwszym synem Zylpy i siódmym synem Jakuba (30:10-11; 35:26; por. 46:16).
Także tu
znajdujemy grę słów i grę dźwięków w hebrajskim tekście. Cztery wyrazy w tym
wersecie brzmią jak imię Gad (rozbójnicy, napierać, atakować). Tekst brzmi
tak: Gad zostaje atakowany (hebr.: gad) przez rozbójników (hebr.:
gad), ale atakuje ich (hebr.: gad) w ich pięty.
Terytorium Gada
było w ziemi na wschód od Jordanu, które było trudne do obrony. Zostawało ciągle
atakowane przez Ammonitów (Sę. 10-12; Jer. 49:1-6), Moabitów (Stele moabickiego
króla Mezy pzrypomina, że Moab poddał Gada), Aramejczyków (1 Krl. 22:3; 2 Krl.
10:32-33) i Assyryjczyków (2 Krl. 15:29). Błogosławieństwo ojca przynosi proroctwo,
że Gad będzie miał ciężkie życie, ale zemści się na swoich wrogach (por. V
Mojż. 33:20-21). Ludzie Gada byli znani, jako dobrzy żołnierze (V Mojż. 33:20;
1 Krn. 5:18; 12:8).
49:20 –
Aszer
Aszer jest
drugim synem Zylpy i ósmym synem Jakuba, został tak nazwany, bo uczynił Leę
szczęśliwą (30:13; 35:26). Potomstwo Aszera będzie miało szczęśliwe życie w
dobrobycie. Ziemia, którą dostanie Aszer znajduje się na zachodnich stokach gór
galilejskich, które były bardzo urodzajne (por. V Mojż. 33:24; Joz. 19:24-31). Zaopatrywał
w produkty żywności dwory królewskie.
49:21 –
Naftali
Naftali jest
drugim synem Bilhy i szóstym synem Jakuba (por. 30:7-8; 35:25). Jego ziemia
będzie znajdować się na zachodniej stronie doliny Jordanu niedaleko jeziora
Galilejskiego (Joz. 19:32-39).
Naftali jest
porównywany do łani, która znana jest ze swej piękności i szybkości (prawdopodobnie
chodzi o daniela mezopotamskiego).
Hebrajski
tekst jest trudny do tłumaczenia i znaczenie nie jest całkiem jasne. Fraza rodzi
ładne sarnięta, można też tłumaczyć jak: mówiąc piękne słowa.
Synowie
Racheli
49:22 –
Józef
Józef był
pierwszym synem Racheli i jedenastym synem Jakuba (30:24; 35:24). Był
uprzywilejowanym i najbardziej umiłowanym przez Jakuba (37:3; 45:28; 46:30).
Ponieważ Jakub
adoptował synów Józefa i dał im dziedzictwo jak swoim synom, błogosławieństwo
dla Józefa nawiązuje do jego synów Efraima i Manassesa.
Także tutaj hebrajski
tekst (w. 22-26) jest trudny i niejednoznaczny. Możliwe są dwa tłumaczenia:
Józef jest płodnym konarem Józef
jest dzikim osłem
Konar dający owoc na wiosnę dziki osioł obok źródła/studni
Jego gałęzie (dosł.: córki) skaczą nad murem jego dzikie źrebię obok muru
Wyraz tłumaczony,
jako płodna latorośl (lub: dziki osioł) po hebrajsku brzmi jak
imię Efraim.
Niepłodna
Rachela, która długo nie mogła mieć dzieci (por. 30:2,22; 41:52), urodziła w
końcu najbardziej płodne plemię. Gałązki rozstające się ponad murem mogą być
symbolem powiększania się ich posiadłości ziemskich (por. Joz. 17:14-18).
49-23-24
Być może te wersety
mówią o przyszłych atakach na Efraima i Manassesa przez inne plemiona, ale nie
czytamy o tym w Biblii. Bardziej prawdopodobnym jest, że nawiązuje do ataków i
trudności, których Józef sam doświadczył w swoim życiu ze strony braci i
innych.
Wyraz
tłumaczony, jako zwalczają go łucznicy, można bardziej dosłownie tłumaczyć
jako: mieli żal / nienawiść przeciw niemu. Ta sama fraza występuje w
identycznej formie w 50:15, gdzie została przetłumaczona, jako: wrogo do nas
usposobiony.
Hebrajski
tekst może oznaczać, że Józef ma silną rękę (ręka jest giętka, lub: zręczna,
szybka), dzięki której może wystrzelać strzały, ale też może oznaczać, że
łuki wrogów stały się sztywne (łuk jest stały w sensie sztywny, nie elastyczny),
przez co nie mogą już wystrzelić strzał. W jednej i drugiej interpretacji
znaczenie jest następujące: Józef zwycięży i wrogowie będą bezsilni wobec
niego.
Józef broni się
dzięki pomocy Mocarza Jakuba, czyli dzięki Panu (por. Ps. 132:2; Izaj. 49:26;
60:16).
Lepiej jest
tłumaczyć drugą część wersetu następująco: dzięki pasterzowi, (dzięki)
kamieniowi Izraela. W innych miejscach Bóg jest nazwany skałą lub opoką
Izraela (2 Sam. 23:3; Izaj. 30:29), tu hebrajski tekst używa słowa oznaczającego
(mniejszy) kamień, jaki można znaleźć na polu. Być może jest to aluzja do kamienia,
który Jakub postawił w Betel (I Mojż. 28:10-22; 35:1-15).
49:25
Pierwsza część
wersetu używa imienia Pana Bóg wszechmogący (hebr.: El Sjaddaj).
Ten tytuł Boga jest kojarzony szczególnie z błogosławieństwem w życiu Jakuba
(por. I Mojz. 28:3; 35:11; 43:14; 48:3).
Wyrazy Bóg
ojca twego podkreśla kontynuację. Bóg Abrahama, Izaaka i Jakuba, też jest
Bogiem potomstwa Jakuba. Tylko wtedy błogosławieństwo i proroctwo ma sens.
Błogosławieństwo
jest jednym ze słów kluczowych w I Księdze Mojżeszowej (występuje 88 razy). W
wersetach 25-26 wyraz błogosławić i błogosławieństwo występuje aż
sześć razy (1 x czasownik, 5 x rzeczownik).
Błogosławieństwo
dotyczy wszystkich sfer życia mężczyzn i kobiet. Zawiera płodność ziemi, która
otrzymuje wodę z nieba i ziemi (por. 1 Mojż. 1:6-8), płodność ciała i potomstwa
(piersi i łona, por. I Mojż. 1:22; 3:16; IV Mojż. 6:24-26; V Mojż.
33:15; Oz. 12:8). Podkreśla to, że Bóg daje potomstwu Józefa kompletne i
doskonałe błogosławieństwo.
49:26
W Kanaan,
gdzie w okresie letnim wszystko wysycha, szczyty góry Karmel, Hermon, Liban,
zawsze są zielone, co jest obrazem obfitości, którą daje Bóg (por. PnP 7:6;
Izaj. 2:13; 35:2). Błogosławieństwa Jakuba są większe niż obfitość, którą można
znaleźć na najbardziej obfitych miejscach w Izraelu, w górach.
Hebrajski
wyraz przetłumaczony, jako poświęcony oznacza kogoś lub coś, poświęcone
Panu, aby wykonać szczególne zadanie (np. Nazarejczyk, prorok, lub plony na
ofiarę). Wyraz ten nigdy nie jest używany, aby określić króla. Szczególnym
przeznaczeniem Józefa było uratowanie rodziny.
49:27 –
Beniamin
Beniamin jest
drugim syn Racheli i dwunastym, najmłodszym synem Jakuba (35:18,24; por.
42:4,38; 44:1-34). Proroctwo ma pewne podobieństwa do proroctwa dla Judy.
To kontrast do
obrazu Beniamina z poprzednich rozdziałów, gdzie był bezbronny i w zagrożeniu.
Teraz Beniamin jest porównywany do drapieżnego wilka, który dzieli swój łup,
nawiązując do reputacji plemienia, którego członkowie byli odważnymi i dobrymi
żołnierzami (por. Sę. 3:15-30; 5:14; 20:14-21; 1 Sam. 9:1; 13:3; 1 Krn. 8:40;
12:2-27,29; Estera 2:5; Rz. 11:1).
49:28
Werset ten
stanowi konkluzję narratora. Teraz widać wyraźnie, że błogosławieństwa nie
dotycza tylko synów Jakuba, ale ich potomstwa, plemion, które potem razem utworzą
lud Boży.
Mimo to, w
całości wyraźnie widać, że błogosławieństwo dla Judy i Józefa odróżniają się od
reszty. Wskazuje to na przywódczą rolę plemion Judy i Efraima. Z Judy wychodzi
król Dawid i jego dynastia. Efraim staje się potem przewodzącym plemieniem
północnego Izraela, po rozpadzie królestwa Salomona.
Tematy
Suwerenność
Boga
Bóg jest
suwerenny, to On decyduje o losach narodów i o historii. Nie ma przypadków w
historii ludzkości. Późniejsza historia plemion Izraela nie powstała, jako przypadkowy
bieg wydarzeń historycznych, lecz jest skutkiem działania wszechmogącego
suwerennego Boga. Juda i Efraim nie mają roli przywódczej w późniejszym Izraelu
dlatego, ponieważ są po prostu silniejsi, lecz dlatego, ponieważ jest to plan
Boży.
Błogosławieństwa
i nadzieja
Bóg dał
Abrahamowi obietnicę, że jego potomstwo odziedziczy ziemię Kanaan. Potwierdził
obietnicę wobec Izaaka i Jakuba a teraz wobec jego synów. Wiele lat później
plemiona Izraela otrzymają ziemię pod przywództwem Jozuego (Joz. 21:43-45).
Błogosławieństwo
nie chroni jednak od klęski i grzechu. Późniejsza historia Izraela pokazuje, że
Izrael (Efraim) był niewierny, preferował bałwochwalstwo. Kłaniali się Baalowi
i żyli niemoralnie, co doprowadził do tego, że stracili wszystko co mieli i
zostali deportowani przez Asyrię. Prorocy tacy, jak Eliasz, Elizeusz, Ozeasz i
Amos starali się, aby ratować sytuację, aby Izrael się nawrócił, ale im się nie
udało.
Efraim nie był
gorszy niż Juda, który także żył niemoralnie i w bałwochwalstwie (por. Jer.
31:15). Jednak Bóg jest wierny, i w Nim zawsze jest nadzieja (por. Jer. 31:20),
co konkretnie oznacza, powrót do ziemi obiecanej i narodzenie Mesjasza. W Nowym
Testamencie Jezus rozszerza Boże obietnice ziem od Kanaanu na całą ziemię. A
Apostoł Paweł podkreśla, że każdy, kto jest w Chrystusie jest potomstwem
Abrahama i ma udział we wszystkich obietnicach danych ludowi Bożemu (Rzymian
9-11).
