W Biblii znajdujemy gatunek literacki zwany apokaliptycznym
w następujących fragmentach: Ks. Ezechiela 38-44; Ks. Daniela 7-12; Ew. Marka
13; Ew. Mateusza 24; Ew. Łukasza 21; 1 Tesaloniczan 5; 2 Tesaloniczan 2; Ks.
Objawienia.
Słowo apokaliptyczna pochodzi z greckiego apokalypsis,
co oznacza objawienie.
Literatura apokaliptyczna zawiera objawienie tajemnicy,
która zostaje stopniowo odkrywana.
Ten gatunek literacki był szczególnie popularny wśród
Żydów miedzy 200 p.n.e. a 100 n.e. Inne żydowskie księgi apokaliptyczne,
popularne w czasach Nowego Testamentu to: pierwsza i druga Księga Enocha,
Księga Barucha, Czwarta Księga Ezdrasza, Apokalipsa Sofoniasza.
Poniżej przedstawiam kilka aspektów i zasad, które są
ważne przy interpretacji.
1.
Istnieje pewne
podobieństwo między proroctwem a apokaliptycznym objawieniem. Proroctwo
powstaje poprzez bezpośrednią komunikację miedzy Bogiem a prorokiem, podczas gdy
apokaliptyczne objawienie pojawia się w wizjach i snach. Czasami też występuje
pewien rodzaj podróży do nieba lub do innego miejsca, gdzie widz widzi rzeczy,
których nie rozumie (np. Dan. 7:9; 8:2).
Apokaliptyczne
objawienie wymaga przy tym wyjaśnienia; widz zazwyczaj nie rozumie, co widzi i
jest przerażony. Dlatego często występuje anioł, który wyjaśnia znaczenie
wizji. Odsłonięcie prawdy jednak czasami następuje stopniowo lub znaczenie nie
zostaje wyjaśnione.
Podczas gdy
proroctwo powinno zostać głoszone, apokaliptyczne objawienie nie zawsze ma
zostać objawione, czasami powinno zostać ukryte lub zapieczętowane (np. Dan. 12:4).
2.
Apokaliptyczna
literatura w Biblii jest pewnym rodzajem proroctwa, zajmującego się sądem i
zbawieniem. Skupia się na końcu czasów, kiedy Bóg zakończy historię czasów, co
oznacza czas sądu nad narodami.
3.
Apokaliptyczne wizje i
sny często zawierają postacie fantastyczne, nierealne, przypominające nam sceny
z filmów science fiction lub horrorów.
Postacie i
zwierzęta pochodzą często z mitologii; dla wierzących w Babilonie, na przykład,
zwierzęta z Daniela 7 nie są tak dziwne i absurdalne jak dla nas.
Widz jest zawsze
pod wrażeniem i często też w strachu (np. Dan. 7:28).
4.
Aby dobrze zrozumieć,
musimy poznać tło historyczne i kulturowe. Wiele pojawiających się postaci
pochodzi z mitologii (pogańskiej). Zrozumiemy lepiej ich znaczenie, jeśli zrozumiemy
skąd pochodzą, i jakie znaczenie miały one dla ludzi z tamtych czasów.
Musimy spróbować
wejść w skórę pierwszych słuchaczy księgi, aby lepiej zrozumieć, jak oni ją
rozumieli, jakie emocje budziły w nich.
5.
Literatura apokaliptyczna
używa wielu symboli i metafor, co zresztą można też znaleźć w innych miejscach
w Biblii, szczególnie w poezji. Stanowi to często problem dla wierzącego, który
chce czytać Biblię w sposób ‘dosłowny’. Co właściwie jest czytaniem dosłownym?
Jeśli Jezus mówi,
że jest krzewem winnym (Jan 15:1), każdy rozumie, że Jezus nie jest dosłownie
krzewem winnym, lecz jaką prawdę Jezus chce nam przekazać przez to stwierdzenie.
To, że czytamy Biblię dosłownie, nie znaczy, że uważamy, że Jezus jest np.
dosłownym krzewem winnym.
Natomiast, jeśli
chodzi o apokaliptyczną literaturę wielu chrześcijan ma problemy z rozróżnieniem
i zrozumieniem obrazów i metafor, ponieważ często są dość nietypowe i
niezrozumiałe dla współczesnych.
6.
Wszyscy raczej jesteśmy
tego świadomi, że poezja przekazuje prawdy w inny sposób niż artykuł w gazecie,
opisujący pewne wydarzenia. Poezja używa obrazów, metafor, itd., co przyczynia się
do jej piękna, ale też powoduje, że dla większości z nas jest trudniejsza do
zrozumienia i interpretacji niż artykuł.
Podobnie jak
poezja, literatura apokaliptyczna przekazuje przesłanie poprzez obrazy i
metafory. Obrazy przekazują prawdy, ale nie w sposób szczegółowy i dokładny jak
czyni to artykuł w gazecie lub artykuł naukowy.
7.
Obraz łączy dwie rzeczy,
które ze swej natury nie są podobne. Np. Obraz Boga jako Sędziwego na tronie
(Dan. 7:9). Większość chrześcijan rozumie, że Bóg nie jest naprawdę sędziwy, i
nie siedzi na fizycznym tronie. Ale zazwyczaj rozumiemy to, co obraz chce nam przekazać.
Obrazy i metafory
uczą przez analogię. Analogia wyjaśnia trudne rzeczy, sprawy poprzez przykłady
z naszego codziennego życia. Problemem jest tylko, że nie zawsze wiemy, kiedy
jest to analogia, a kiedy już nie.
Przypowieści
działają w podobny sposób, dostosowują analogię do codziennego życia.
Literatura apokaliptyczna natomiast używa często obrazów, symboli fantastycznych,
które nie mają wiele wspólnego z codziennym życiem.
Aby dobrze zrozumieć te obrazy i metafory, musimy rozumieć znaczenie samego
obrazu. Dlatego znajomość tła historycznego i kulturowego jest pomocna i
potrzebna.
Kluczem do
właściwej interpretacji obrazów i metafor jest znalezienie punktu podobieństwa.
Obrazy i metafory nie porównują wszystkich aspektów (jak czyni to alegoria),
lecz zazwyczaj tylko najważniejszy aspekt.
8.
Liczb nie należy
traktować dosłownie, mają one, bowiem zawsze znaczenie symboliczne, ponieważ
funkcjonują, jako obraz lub metafora.
Ogólnie mówiąc liczby
mają następujące, niżej podane, skojarzenia, ale należy też pamiętać, że zrozumiemy
znaczenie liczby tylko w jej konkretnym kontekście.
Ogólne znaczenie
często występujących liczb:
4 – kompletność,
uniwersalność (4 strony świata)
6 – liczba
człowieka
7 – liczba doskonałości,
pełni
3 ½ - połowa 7 =
brak pełni i doskonałości
12 – liczba pełni
wybranych
40 – liczba
związana z początkiem czegoś nowego
70 – liczba
związana z zarządzaniem Boga na świecie
1000 –
nieskończony czas
144.000 = 12 x 12
x 1000
Wielu chrześcijan
dzisiaj traktuje liczby z księgi Daniela i Ks. Objawienia dosłownie, co
powoduje powstawanie teorii, niezgodnych z nauczaniem reszty Biblii. Przy tym
często interpretacje są niekonsekwentne, interpretujące jedną liczbę ‘dosłownie’
a inne ‘symbolicznie’ np. 1000 lat a 144.000 wiernych. Chrześcijanin raczej nie
traktuje liczby 144.000 (Obj. 7:1; 14:1-3) dosłownie, ale niektórzy
interpretują liczbę 1000 lat (Obj. 20:1-6) dosłownie, co wskazuje na pewną
niekonsekwencję.
9.
Celem literatury
apokaliptycznej nie jest zastraszenie, lecz pocieszenie wierzących, którzy są
prześladowani. Na zachodzie żyjemy w miarę dobrze i bezpiecznie, nie znamy
prześladowania. Dlatego właśnie na zachodzie (w Europie i w Ameryce) powstaje
tyle dziwnych teorii, dotyczących czasów ostatecznych, budowanych na złej
interpretacji literatury apokaliptycznej. (np. związane z tzw.
dyspensacjonalizmem i z pewnymi formami premilenianizmu). Prześladowani Chrześcijanie
nie potrzebują takich teorii.
Biblijna
apokalipsa jest optymistyczna. Koniec czasów jest co prawda pełen straszności,
ale jest powodem do radości, ponieważ oznacza koniec panowania grzechu nad
światem i koniec cierpienia dla dzieci Bożych.
Literatura
apokaliptyczna świętuje zwycięstwo Boże nad złem.
10.
Podstawowe przesłanie
literatury apokaliptycznej w Biblii jest wyraźne: mimo faktu, że w świecie jest
dużo zła, wielu wierzących musi znosić cierpienie, Bóg rządzi i ma wszystko pod
kontrolą. Na końcu czasów Bóg osądzi cały świat, a tylko ci, którzy są w
Chrystusie zostaną zbawieni. Dla wrogów natomiast sąd Boży będzie straszny.
Jest to ogromna pociecha dla każdego wierzącego.
