Pierwsze przykazanie

Studium Biblijne
Księga Powtórzonego Prawa 6,1-15

¹ A to są przykazania, ustawy i prawa, których Pan, wasz Bóg, nakazał wam uczyć, abyście je pełnili w ziemi, do której się przeprawiacie, aby ją posiąść. ² Abyś był przejęty czcią dla Pana, Boga twego, przestrzegając po wszystkie dni twego życia wszystkich jego ustaw i przykazań, które Ja dziś nakazuję tobie, twoim synom i wnukom, i abyś żył długo. ³ Słuchaj ich, Izraelu, i starannie je wykonuj, aby ci się dobrze powodziło i abyście się rozmnożyli bardzo w ziemi opływającej w mleko i miód, jak ci przyrzekł Pan, Bóg twoich ojców.

⁴ Słuchaj, Izraelu! Pan jest Bogiem naszym, Pan jedynie!

⁵ Będziesz tedy miłował Pana, Boga swego, z całego serca swego i z całej duszy swojej, i z całej siły swojej. ⁶ Niechaj słowa te, które Ja ci dziś nakazuję, będą w twoim sercu. ⁷ Będziesz je wpajał w twoich synów i będziesz o nich mówił, przebywając w swoim domu, idąc drogą, kładąc się i wstając. ⁸ Przywiążesz je jako znak do swojej ręki i będą jako przepaska między twoimi oczyma. ⁹ Wypiszesz je też na odrzwiach twojego domu i na twoich bramach.

Izrael po długiej podróży przez pustynię nareszcie stanął pod granicami ziemi obiecanej - Kanaanu. Izraelici żyli jako niewolnicy w Egipcie, bez perspektywy na wolność. Ale PAN Bóg, który zawarł już przymierze z ich przodkami: Abrahamem, Izaakiem i Jakubem, wyzwolił ich w cudowny sposób z niewoli egipskiej. Na pustyni, przy górze Synaj, Bóg zawarł przymierze z ludem Izraela, dając im jednocześnie swoje przykazania - Dekalog (Ks. Wyjścia 19-20).

Przykazania nie mają na celu utrudniania człowiekowi życia, lecz wręcz przeciwnie - ich celem jest dobre i szczęśliwe życie człowieka.

Teraz u granic ziemi Kanaan Mojżesz powtarza wszystkie prawa Boże.

W poprzednim rozdziale Mojżesz powtórzył Dziesięć Przykazań - Dekalog (5,6-21, por. Ks. Wyjścia 20,1-17). W rozważanym fragmencie podkreślany jest fundament wiary Izraela, mianowicie: unikalność Boga oraz wymaganie lojalności Izraela wobec Boga. Jest to w sumie pierwsze przykazanie, które mówi, że jest tylko jeden Bóg i nie ma innych bogów (por. Ks. Powt. Prawa 5,6-7).

Wersety 4-9 zawierają tzw. Shema Izrael, podstawowe wyznanie wiary żydowskiej.

Werset 4 można tłumaczyć jak: Słuchaj, Izraelu! Pan jest Bogiem naszym, Pan jedynie! Ale także w następujący sposób: Słuchaj, Izraelu! Pan jest Bogiem naszym, Pan jest jeden!

Hebrajski wyraz użyty tu wyraża zarazem unikalność jak i jedność Boga.

Każdy pobożny Żyd codziennie recytuje te słowa, razem z innymi tekstami (Ks. Powt. Prawa 6,4-9; 11,13-21; Ks. Liczb 15,37-41). Także Jezus nawiązuje do tych słów, jako podsumowania Prawa Bożego (Ew. Marka 12,29-30; Ew. Mateusza 22,37 i Ew. Łukasza 10,27).

W wydarzeniach opisanych w Księdze Wyjścia, Izrael już doświadczył unikalności Boga. Zostali wyzwoleni z Egiptu, a bogowie egipscy nie mogli nic uczynić, aby ich zatrzymać. PAN Bóg Izraela jest wszechmocny i jest jedyny.

Izraelici śpiewali Kto jest pośród bogów równy Tobie, Panie (Ks. Wyjścia 15,11). Nikt bowiem nie jest równy PANU Bogu.

PAN Bóg zapewnia, że nie istnieje inny bóg, aby Jemu samemu mógł zaprzeczyć i przeciwdziałać. Jeżeli Bóg składa obietnicę, nie ma silniejszego boga, aby dać inną obietnicę.

To ogromny kontrast z innymi religiami tych czasów, gdzie istniała wiara w wielu bogów, nawzajem sobie zaprzeczających. W poczuciu ludzi życie było niepewne, gdyż w razie walki i kłótni między bogami, życie człowieka było zagrożone. Jeżeli jeden bóg coś obiecał, drugi, silniejszy bóg, mógł obiecać coś innego. Izrael jako jedyny naród posiadał ‘tylko’ jednego Boga, co było w ówczesnych czasach unikalne.

Unikalność i wyjątkowość stanowiło też zagrożenie dla tego narodu. Nie jest bowiem łatwym pozostanie innym niż większość. Dlatego też Mojżesz tak ostro ostrzega, aby wytępić innych bogów z Kanaan: Nie pójdziecie za innymi bogami, za bogami ludów, które są na około was, ¹⁵ gdyż pośród ciebie jest Pan, Bóg twój, Bóg zazdrosny (Ks. Powt. Prawa 6,14).

Będziesz miłował PANA, Boga swojego (w.5). Te słowa stanowią centrum całej Księgi Powtórzonego Prawa. Można powiedzieć, że cała Księga Powtórzonego Prawa stanowi komentarz do tego właśnie przykazania miłowania Boga.

Przykazanie miłości jest unikalne. W żadnej innej religii nie znajdziemy nakazu aby miłować Boga. W innych religiach chodzi o posłuszeństwo, o dobre uczynki, o poddanie się, ale nie znajdziemy w nich miłości do bogów, jako centralnego elementu wiary.

W związku małżeńskim mąż i żona kochają się wzajemnie, ale nie dlatego, że jest to ich obowiązkiem, lecz dlatego, ponieważ oboje tego chcą i zależy im na wzajemnej relacji. Ta miłość jest też ekskluzywna: nie można kochać w ten sposób dwóch osób na raz.

Kochający mąż i żona spędzają dużo czasu razem, ponieważ pragną coraz lepiej się poznać, chcą wiedzieć kim są, każde z nich, jaka jest ich historia życiowa.

Podobnie jest też z nami, w naszej relacji z Bogiem. Bóg Stworzyciel zna nas, jak nikt inny – przecież On nas stworzył. On miłuje nas i dlatego chce, abyśmy Go poznali.

Miłość zawsze potrzebuje drugiej osoby. Relacja miłości może zaistnieć tylko wtedy, gdy miłość jednej znajdzie odpowiedź w miłości drugiej osoby. Dlatego Bóg pragnie naszej miłości i chce abyśmy spędzali czas z Nim i Go coraz lepiej poznawali.

Podobnie jak mąż kochający swą żonę chce czynić to, co jej się podoba, podobnie wierzący chce czynić wolę Bożą. Miłość do Boga wyraża się w radosnym posłuszeństwie, w radosnym spełnianiu Prawa Bożego. Posłuszeństwo Prawu Bożemu wyrażane w ten sposób nie jest legalizmem, lecz jest odpowiedzią ludzką na miłość Bożą. (Por. Psalm 119, który rozwija ten temat).

Prawo Boże, czyli Słowo Boże, powinno być w naszym sercu. Dla nas serce jest miejscem emocji, ale wg hebrajskiego sposobu myślenia serce było miejscem, gdzie mieści się intelekt człowieka.

Bóg chce, abyśmy rozważali Słowo Boże, dzień i noc. Tylko jeśli rozumiemy Słowo Boże, jesteśmy w stanie je spełnić.

Będziesz je wpajał w twoich synów – używany tu hebrajski wyraz oznacza ostrzenie, podobnie jak ostrzy się kosę lub sierp. Forma gramatyczna podkreśla powtarzanie się czynności (por. Ks. Powt. Prawa 4,9). Można byłoby to też tłumaczyć: będziesz to wkuwać w swoje dzieci.

Bóg zawarł przymierze nie tylko z Izraelitami, którzy w tym momencie żyli, ale także z następnymi pokoleniami. Znakiem przynależności do tego przymierza było obrzezanie.

Dlatego Mojżesz podkreśla w tym tekście jak ważne jest przekazywanie wiary i wiedzy o Bogu dzieciom.

Apostoł Paweł w Liście do Rzymian podkreśla, że także my - chrześcijanie - zostaliśmy przez wiarę w Jezusa Chrystusa włączeni do Izraela, w przymierze z Abrahamem (Rzymian 4,9-12).

Podobnie jak Izrael, który został wyzwolony z niewoli egipskiej, my zostaliśmy wyzwoleni z mocy ciemności i przeniesieni do Królestwa umiłowanego Syna (Kolosan 1,13).

Słowa wypowiedziane przez Mojżesza przed trzema tysiącami lat są wciąż bardzo aktualne.

Także nas obowiązuje nakaz, aby przekazać Słowo Boże naszym dzieciom, aby też oni poznali Kim jest Bóg i jaka jest Jego wola.

Powinniśmy o Prawie Bożym mówić przebywając w swoim domu, idąc drogą, kładąc się i wstając.

Mojżesz zachęca, aby Słowo Boże było tematem naszych rozmów w domu i na ulicy, w gronie rodzinnym i z przyjaciółmi, ale nawet z obcymi. I to od początku dnia, kiedy wstajemy, aż do końca dnia, kiedy kładziemy się spać, czyli krótko mówiąc zawsze i wszędzie.

Prawo Boże ma przesiąkać każdy aspekt naszego życia (por. Ks. Przysłów 6,20-22).

Prawo Boże powinniśmy przywiązać jako znak do swojej ręki i będą jako przepaska między twoimi oczyma oraz wypisać na odrzwiach twojego domu (w. 8-9).

Ortodoksyjni Żydzi traktują ten werset poważnie i dosłownie. Posiadają tzw. tefiliny - małe skrzyneczki zawierające teksty z Prawa Bożego (Ks. Wyjścia 13,1-10, 11-16; Ks. Powt. Prawa 6,4-9; 11,13-21), które przywiązują na czole i rękach podczas modlitwy oraz tzw. mezuzy - małe rurki, zawierające pergamin z tekstami z Tory (Ks. Powt. Prawa 6,4-9; 11,13-21) umocowane na futrynie drzwi. Archeolodzy odkryli tefiliny i mezuzy pochodzące z okresu I i II w. p.n.e.

Są to formy zewnętrzne, które mogą być dobre i pomocne, ale mogą też stać się pustymi formami i rytuałami. Istotnym jest to, co takie znaki oznaczają i na co wskazują.

Prawo Boże powinno znajdować się u nas na czole (dosłownie między oczami), czyli, że dla każdego kto nas spotyka musi być jasnym, że żyjemy według Prawa Bożego. Prawo powinno być na naszych rękach: we wszystkim co czynimy musi być jasnym, że żyjemy według Słowa Bożego.

Słowo Boże powinno kierować nami kiedy pracujemy, kiedy robimy zakupy lub oglądamy telewizję, kiedy wypełniamy PIT lub rozmawiamy z naszym sąsiadem. Słowo Boże powinno kierować naszym całym życiem, powinno być w praktyce obecne w każdym aspekcie i momencie naszego życia.

Biblia jest Słowem Bożym, który głosi nam Kim jest Bóg i co On – zwlaszcza dla nas - uczynił. Słowo Boże zawiera ewangelię, głoszącą nam zbawienie, nam i naszym dzieciom.